© 2019 Nicholas Williams

Pùb gwir gwethys / All rights reserved

Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen


Text an recordyans / Text of the recording

Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.

Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.

In Kernowek ‘holly’ (Ilex aquifolium) yw kelyn. Yma an ger kefys in Kernowek Coth, hag yth yw killin clôwys in Sowsnek Kernow. Yth yw an ger dhe weles in lies hanow tyller, rag ensampyl Park an Gelyn, ha Tregallon. Yma kelennekkelednek ow styrya ‘place of holly’ hag yth yw hedna gwelys i’n henwyn Tregelennek ha Venton kelinak. Kelynack yw hanow teylu kefrÿs. Heb mar kelyn yw goos nessa celyn in Kembrek, kelenn in Bretonek ha cuileann in Godhalek. Pelha yth yw ‘holly’ in Sowsnek a’n keth devedhyans, hag inwedh an hanow Hulst ‘kelyn’ in ranyêthow North Jermany. Hulst a veu benthygys gans an Francas avell houx, H-O-U-X ‘kelyn.’ Dell hevel styr gwredhek oll an geryow-na yw ‘plans piga; pricking plant’. In gwir traweythyow kelyn a vedha gelwys ‘prick-bush’ in Kernow. I’gan dedhyow ny yth eson ny ow kelmy kelyn spessly gans Nadelyk hag a les ywa fatell yw kelyn gelwys ‘Christmas’ in lies tyller in Pow an Sowson hag in Kernow. Saw yma power an kelyn cotha ès an Nadelyk; yma va ow tos dhyworth crejyans pagan. Dre rêson kelyn dhe vos dreynak ha bythwer, y fedha crejys fatell o va galosak warbydn an drogspyryjyon. An greun rudh inwedh o tôkyn a bower an wedhen rag gwetha mab den saw warbydn bùckyas nos. Heb mar yth yw an kelyn gwethys gans an spyryjyon dâ. Alowys yw ytho terry branchys dhywar an kelyn rag afîna an chy termyn Nadelyk. Saw dyfednys yw dystrôwy an wedhen yn tien. Y feu whedhel recordys in Staffordshire in bledhydnyow peswar ugans an gansvledhen dhewetha ow tùchya tiak a garsa remôvya gwedhen kelyn dhyworth y dir. Ev a wodhya nag o ewn y wil y honen; rag hedna ev a besys onen a’y wonesyjy dhe drehy an wedhen dhe ves. An oberwas a’n sconyas, kyn whrug an tiak y wodros gans kelly y soodh. Wàr an dyweth an tiak a gafas nebonen nag esa ow cresy in ‘whedhlow gwrahas’ hag ev a remôvyas an wedhen. Kynth o an den maga saw avell pysk dhyrag hedna, kyns pedn try mis ev a veu marow. Gallos an kelyn o pagan wostallath, saw êsy o y gelmy gans an Gristoneth: yma an dêlyow dreynek ow qwil dhyn perthy cov a’n gùrun spern. Ha’n greun cogh yw kepar ha’n goos scûllys gans agan Savyour in y bassyon. Yma roweth an kelyn gwelys yn spladn in Carol Sent Dey, cân Nadelyk recordys in pluw Lanwenap i’n nawnjegves cansvledhen. Hèm yw bùrdhen an gân: 

And Mary she bore Jesus our Saviour for to be,

And the first tree that’s in the greenwood, it was the holly.’

Pò in Kernowek:

Y vamm o an Vaghteth, Maria Mamm Duw,

ha gwedhen an welha an gelynen yw

An sabwedhen avell gwedhen rag an Nadelyk a dheuth dhyworth Jermany i’n nawnjegves cansvledhen gans Albert, an Pensevyk Kespar. In Soth-West a Vreten Veur bytegyns dhe’n lyha bys in termyn Kensa Gwerryans an Bÿs bùsh a gelyn a vedha ûsys rag afîna an chy prës Nadelyk. In Kernow rag ensampyl dew gelgh dhyworth ballyer a vedha kelmys warbarth ha cudhys gans branchys a gelyn. Hedna o an taclans tradycyonal. Nyns esa cows vëth a sabwëdh.