© 2021 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
In Gerva an Kernowek Coth in dadn Domus (an ger Latyn rag ‘chy’) ny a red Kernowek ti. Heb mar an ger-na yw goos nessa ti in Bretonek ha tŷ in Kembrek. Y hyll an keth ger bos gwelys kefrës in henwyn tyleryow in Kernow, rag ensampyl, Ty war’n heyl, Ty war Dreth ha Ty Hydyn, hèn yw ‘Tehidy.’ Pelha yth yw an element ti kefys i’n ger tiak, liesek tiogow ‘farmer’. Styr gwredhek an ger yw ‘mêster aneth, trevesyk pow.’ In Kernowek Cres kensa kesson an form ty re beu medhelhës dhe chy. Hèn yw kefys in lies hanow tyller, rag ensampyl: Chy an Vownder, Chy an Gwel, Chy Kembro ha Chy Nowyth. Yma chy pòr gebmyn i’n textow kefrÿs. Otobma nebes examplys: Davyd, ny wreth dhymmo chy yn certan bys venary (Origo Mundi); in chy Duw ny goodh marhas (Passio Christi); In kernow me a’m bëdh chy ryb Maria a Cambron (Bêwnans Meryasek); dre rêson y bosen gyllys in mes dhia an chy a Dhuw (Tregear). Pelha yma an rag-ger ajy dhe ‘within’ kefys yn fenowgh i’n tavas tradycyonal, rag ensampyl: Ajy dhe’n yet gorr dha benn (Origo Mundi); ha henna o ajy dhe nebes bledhynnyow awosa y dhe receva an Spyrys Sans (Tregear). Rag liesek chy yma certan Kernowegoryon in agan dedhyow-ny owth ûsya an form *chiow. I’n gwetha prÿs hèn yw errour. Nyns yw *chiow kefys in tyller vëth. Liesek chy yw treven; dell woryn ny dhyworth an examplys-ma: Neb a garra y das po y vamm, y vab po y vyrgh, chy, treven pò tiryow, moy agesof vy, yn medh Crist, nyns yw wordhy dhe vos dyscypyl na servont dhymm (Tregear); Ny dal dywgh gwil treven wàr an treth (James Jenkins); Kêwgh ogas dh’y dreven ha bedhowgh why lowen (Thomas Boson). Pelha in dadn an ger Domus yma Lhuyd ow ry ‘Chy, plural Treven.’ Yma Lhuyd ow spellya chy in fordh dhe sygnyfia chey pò choy; yth yw an ger onen a’n re-na mayth yw y hir orth dyweth an ger leverys avell dywvogalen. Yth yw an leveryans chey pò choy kefys yn fenowgh i’n tavas adhewedhes: rag ensampyl: Kemer with na rewgh why ôstya in chey lebma vo den coth demedhys da benen yonk (Jowan Chy an Hordh); th’eroma pedery th’o dort sians ow dama tefna an pobel choy ha’n kentrevogyon dha clappya tra vÿth dha vy bùs Sowsnek (Nicholas Boson); Ha pa’tho anjy devedhys i’n choy, y a welas an flogh yonk gen Maria y dhama (Wella Kerew). Me a leverys nag yw an liesek chiow kefys i’n tyller vëth ha hèn yw gwir. Res yw soposya bytegyns fatell yw compes leverel -jiow i’n geryow mayth yw chy an secùnd radn anodhans. In henwyn tyleryow ny a gav an geryow-ma: boujy, clâvjy/clôjy; crowjy ha melynjy. Nyns yw liesek kefys rag onen vëth a’n re-na. Saw, mars yw res ûsya form liesek, nena ny a vydn leverel boujiow, clâvjiow, crowjiow ha melynjiow. Avês dhe’n re-na bytegyns an udn form liesek rag chy yw treven. Nyns yw *chiow kefys i’n tavas hengovek ha gwell yw heb y ûsya.