© 2018 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Yma lies plans dyffrans in teylu an Fabaceae. In mesk y esely ny a yll reckna plansow boos, rag ensampyl, dyvers sortow a fav pò ‘beans’ hag a bës pò ‘peas’. Yma lies ehen a deyrdel gwyls pò ‘trefoils’ in mesk plansow an teylu kefrÿs. Heb mar an deyrdelen in dadn an hanow Sowsnek ‘shamrock’ yw losowen nacyonal Wordhen, rag yth yw leverys fatell wre Sen Padryg desky kevrîn an Drynjys Sans dhe’n Wydhyly pagan dre vain an plans-ma. Magles pò ‘alfalfa’ yw teyrdelen aral, hag yth ywa gonedhys gans tiogow rag maga aga gwarthek. A brow yw magles rag an dor kefrÿs rag yma egydnow pò ‘bacteria’ in y wredhyow usy ow fastya nîtrogen i’n gweras. Ytho yma trevas a’n magles dâ avell boos rag an bestas ha rag rychhe an dor inwedh. In mesk esely erel a deylu an Fabaceae ny a yll compla eythinen ‘gorse’, chainys owr pò ‘laburnum’ ha banallen pò ‘broom’. An ger banallen yw kefys in Kernowek Coth hag in gerva Edward Lhuyd inwedh. Y fedha an plans a brow avell cunys. Ha pelha dre rêson a’y scorednow hir y fedha scubylednow gwrës anodho. Hèn yw an skyla rag an hanow ‘broom’ in Sowsnek. Secùnd element a hanow sciensek banallen yw scoparius, hanow gwadn growndys wàr scopa ‘broom’ in Latyn. Heb mar scopa ‘broom’ yw penfenten an verb scubya ‘to sweep’ in Kernowek. In Latyn cowsys an hanow rag banallen o genista, ha hedna a ros genet in Frynkek. Plantagenet pò ‘Plans an Vanallen’ o les’hanow Jeffry, Yùrl Anjou in Frynk. Jeffry a vewas in kensa hanter an dhewdhegves canvledhen; ev a dhemedhas gans Matylda myternes ha’ga mab o an Secùnd Henry, mytern Pow an Sowson. In gwir Plantagenet o hanow teylu rial Pow an Sowson dhyworth dallath an dhewdhegves bys in dyweth an bymthegves cansvledhen. Kynth yw flourys an vanallen melen ha teg, ny gemeras teylu Plantagenet an flourys dhodhans aga honen avell arweth, adar colm a gûthow pò ‘pods’, taclow nag yw mar deg wàr neb cor. I’n dedhyow coth an bobel a gresy lies vertu dhe vos i’n vanallen. Rag ensampyl dâ o rag gwetha carnow an deves orth poder. Le mayth esa meur a vanal ow tevy, ny vydna cleves tùchya carnow an flock. Y fedha flourys an vanallen ûsys avell medhegneth rag mab den kefrÿs, spessly avell diûretyk. In Kernow an bobel a ylly decernya inter an plans gorow ha’n plans benow. Y fedha drynk darbarys rag gwesyon in mes a’n eyl sort ha rag mowysy in mes a’y gela. Abàn o an vanallen losowen mar leun a brow, yth yw y hanow kefys in lies hanow tyller in Kernow: rag ensampyl, Park Bannel, Benallack, ha Rospannel.