© 2016 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Yth esa lies Grêk in Italy hag in Sycyly i’n dedhyow coth. Yma Ovyd, an prydyth ow referrya dhe’n Soth a Italy avell Magna Graecia pò Grêss Vrâs. Hag yth yw an tavas Grêk cowsys whath in agan dedhyow ny in nebes pendrevow i’n Soth a Italy. Yma teylu Italyan in Dulyn hag y a’s teves lies bosty. Aga hanow yw Macari, hanow Grêk. Kynth yns y Italyans tregys lebmyn in Wordhen, aga hendas pell alebma o Grêk. Onen a’n Grêkys Italyan moyha a bris o Arkymêdês. Ev a veu genys adro dhe dhew cans ha naw deg bledhen dhyrag Crist in Syracûs in Sycyly. Calcor skentyl ha jynor brâs o va neb a dhesmygyas lies jyn nowyth, i’ga mesk colpesys pò levers a ylly derevel posterow hûjes brâs. Arkymêdês y honen a leverys ‘Ro dhybm tyller dhe sevel ha me a vydn gwaya an bës.’ Unweyth mytern Syracûs a besys Arkymêdês dhe dhyscudha esa owr pur in y gùrun. Dowtys o an mytern y whrug an gov owr gwil falsury ha gorra nebes arhans in le owr i’n gùrun pàn esa ev worth hy gwil. Cales o an problem rag Arkymêdês, rag ny’n jeva ev an cubmyas dhyworth an mytern dhe dedha an gùrun may halla va godhvos pana sort olcan esa inhy, owr pur pò owr hag arhans kemyskys. Arkymêdês a assoylyas an qwestyon indelma. Ev a wodhya bos arhans scaffa ès owr. Ytho ev a gemeras an gùrun ha settya rypthy myns a owr pur esa an keth poster poran ino avell poster an gùrun. Ena ev a worras an gùrun in dowr ha gweles pygebmys a wrug an dowr derevel pàn veu an gùrun settys ino. Ev a gemeras an gùrun in mes ha settya an owr pur i’n dowr. Ny wrug an dowr derevel kebmys gans an owr pur. Ev a gonvedhas ena nag esa owr pur i’n gùrun. An whedhel a lever fatell wrug Arkymêdes desmygy an fordh rag assoylya an problem-na pàn esa ev ow qwil troncas (taking a bath). Pan dheuth an assoylyans dhodho, ev a labmas in mes a’n badh yn nooth ha ponya alês ow kelwel in Grêk Eurêka ‘me re’n dyscudhas’. An wharvedhyans-na a lêdyas dhe’n dyscas in hydrostatyk aswonys hedhyw avell Penrewl Arkymêdes pò Archimedes Principle. In Omsettyans Syracûs in Secùnd Gwerryans an Romans gans Carthaj, Soudour Roman a dheuth wàr Arkymêdês owth obery wàr broblem in calcoryeth. An soudour a gresy an taclow esa Arkymêdes owth ûsya rag y reknans dhe vos a valew brâs. Ha pàn na wrug Arkymêdes omry dhodho, ev a’n ladhas. An vledhen o dew cans ha dewdhek dhyrag Crist.