(457) 'Tra' - lovinglivingcornish

Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen

Text an recordyans / Text of the recording

Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.

Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.

Yn avarr in istory an tavas Kernowek yth esa teyr reydh ‘three genders’: gorryth, benenryth ha newter. Pàn veu kellys an newter, henwyn dyreyth a veu appoyntys dhe onen a’n reydhow erel. An ger tra yw coynt i’n gettesten-ma, rag y feu va appoyntys par termyn dhe’n gorryth ha par termyn dhe’n benenryth. Gesowgh ny dhe veras orth omdhegyans an hanow tra. Kyns oll yma an ger tra owth hevelly bos benow warlergh an ger mell pò ‘definite article,’ rag ena yth yw an kensa kesson [t] trailys dhe [d]: rag ensampyl: pÿth yw dhymm cùssyl orth an dra-ma dhe wruthyl? (Passio Christi); Saw an dra-ma yw stranj dhe rann a’n bobel (Tregear). Warlergh tra inwedh yma an naser pò ‘adjective’ trailys avell warlergh hanow benow, rag ensampyl: yma tra varth wharvedhys haneth sur a’n keth gwel-ma (Origo Mundi); ha gensy y fëdh tra deg (Bêwnans Meryasek); an pÿth yw tra vian dhe vos gwrÿs (Tregear); kynth ywa dhe hevelep lies onen ma’s tra vian ha fowt bian (Tregear); tra varthys yw (Bêwnans Ke). Wàr an tenewen aral yma tra owth omdhon avell hanow gorow, rag yth yw rag’henwyn gorow ûsys rag referrya dhodho: helma yw tra (adar holma yw tra) a yll bos gwrës (Bewnans Meryasek); yth ywa tra hôlsom (adar yth yw hy tra holsom) dhe vos gwethys (Tregear); Inwedh yth yw comen trâd i’n scryptour dhe elwel tra a’y hanow a vo va gwrÿs anodho unweyth (Tregear). Pelha yth yw nyverow gorow ûsys gans tra adar nyverow benow: lemmyn an dry tra-ma nôtys ha merkys inta yw lowr (Tregear). Dre lycklod wostallath yth esa an ger tra ow styrya neppyth kepar ha ‘equipment, gear,’ ha ny’n jeva ev plûral vÿth. Pàn veu otham a form liesek, y feu ûsys an ger taclow, hèn yw dhe styrya, liesek Kernowek a’n ger Sowsnek tackyl ‘tackle, equipment, rigging’. Ot obma nebes examplys i’n textow: ha dyso my a lever intredhon taclow pryva (Origo Mundi); yma dhymmo yn certan dhe wruthyl un pols bian taclow pryva (Passio Christi); an keth taclow eus omma (Origo Mundi); gwrêns an nor dry mes an taclow eus dothans bownas (JBoson); Der taclow munys yw brës tus gonvedhys avell in taclow brâs; drefen in taclow brâs ’ma anjy menowgh ’hedha gà honen, bùs in taclow munys, yma anjy ’sewya has gà honen (Pryce). Hag yma form aral kefys inwedh: Rag y feu gwelys gans an bobel i’n termyn-na taclenow invysybly ha’n eternal power a Dhuw (Tregear); Ger Crist ’yll chaunjya taclenow dhe neppyth na veu tra vÿth dyrag dorn (Sacrament an Alter). I’n tavas tradycyonal nyns yw an form liesek *traow kefys in tyller vÿth. Saw Edward Lhuyd a scrif: an trào kreiez en Ladin, Quercus, rhamnus, melis, lepus, hoedus… hag inwedh yma va ow screfa: pôr letryz ha pôr skientek en traou erel. Dre rêson nag yw *traow destys i’n tyller vÿth i’n textow Kernowek, yth hevel fatell esa Lhuyd ow predery a’n Bretonek. In gramer Bretonek Lhuyd in Archaeologia Britannica ev a scrif: Tra, A thing; Plur. Traou. Drefen nag yw kefys *traow in Kernowek genesyk bytegyns, gwell yw heb gwil devnyth anodho.