© 2025 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Baron Hieronymus von Münchausen a veu genys in Hanôver, Jermany, hag a omladhas rag an Empîr Rùssek in gwerryans gans an Tùrkys i’n bledhydnyow mil seyth cans ha deg warn ugans. Warlergh omdedna i’n vledhen seytek ha try ugans Münchausen a dhendylas hanow brâs dhodho y honen in mesk an nôbylta Jerman hag ev ow terivas whedhlow coynt adro dh’y aventurs avell soudour. Wosa clôwes nebes a’n whedhlow derivys gans Münchausen, an auctour Jerman Rûdolf Raspe a dhyllas versyon anodhans in jornal Jerman, hag ena ev a gùntellas an whedhlow ha’ga dyllo avell lyver in trailyans Sowsnek in Resohen i’n vledhen seytek eth deg pymp. Tîtel an lyver o ‘Aventurs Marthys Baron Münchausen.’ An Baron gwiryon a veu serrys brâs awos an caracter fuglienek dhe dhon y hanow ev y honen saw an whedhlow dhe vos wharthus hag absùrd. Ytho ev a vraggyas an laha wàr an dyllor. Ny wharva câss laha bythqweth bytegyns. Gesowgh ny lebmyn dhe veras orth radn a’n whedhlow ascrîbys dhe Münchausen. In udn whedhel yth esa an Baron ow helghya kyrwas, saw gyllys yn tien o y vùlettys. Rag hedna ev a wrug devnyth a sprus keres ‘cherry pips’. An nessa bledhen ev a welas carow esa gwedhen keres ow tevy inter y gern, ha scorednow an wedhen o leun frûtys. In whedhel aral yth esa an Baron ow marhogeth wàr stêda spladn. A margh êth dres pons aberth in castel, saw ny verkyas an marhak fatell skydnyas porth horn ‘portcullis’ wàr an margh ha trehy y dreys delergh in kerdh. An marhak a bêsyas ow ponya in rag ha ny welas kyns ev dhe hedhy nag esa ma’s hanter-vargh in dadno. In ken whedhel yth esa an Baron present orth kerhydnans Jybraltar. Yth esa ev ow restry godn brâs pàn welas ev i’n pelder godn brâs in dêwla an eskerens. Ev a arayas termyn dyllo y bellen dhe vos an keth avell dyllo pellen an eskerens. An dhyw bellen a vetyas i’n air ha gwil tardhans uthyk brâs. Wàr ocasyon aral yth esa an Baron wàr gorhal gwerrya i’n Cresvor. An marners a dhroppyas ancar, saw ny dhrehedhas an ancar gwely an mor, adar torr morvil uthyk brâs mayth esens y ow powes warnodho. An morvil a dhyfunas ha tedna an gorhal gans y felshyp lies mildir. Pàn veu ledhys an morvil ha’y gorf egerys, y feu an ancar ha lies lath a jain a’n lester kefys ino. Münchausen i’n lyver a lever fatell êth ev dhe’n loor dywweyth ha fatell wrug ev neyja dres an brâstir wàr geyn edhen brâs. Apert yw prag y feu an baron gwiryon diegrys gans an fugwhedhlow-na. In agan dedhyow ny an hanow Münchausen re beu ûsys in kettesten medhegieth. Y fedha medhygyon ow côwsel a syndrôm Münchausen. Hèn yw nebonen dhe omwil clâv kynth ywa yagh yn tien. Y hyll dysorder brÿs a’n sort-na bos peryllys dhe’n person ow sùffra an fugcleves, rag ev a yll godhevel dyghtyans poos, rag ensampyl chyrùrjery ha collva a radn a’y gorf. Dell hevel nyns yw ûsys an lavar syndrôm Münchausen na felha. Gwell yw gans medhygyon hedhyw côwsel a dhysordrys serus ‘factitious disorders’.