(512) 'Taxus baccata' in Kernowek

Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen

Text an recordyans / Text of the recording

Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.

Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.

I’n tavosow Keltek yma dyw wredhen usy ow styrya Taxus baccata ‘yew, yew tree’. An kensa yw *iwo-. Yth yw hedna kefys i’n henwyn tyleryow in Keltek an Brâstir, in Breten Veur hag in Wordhen. Pelha y kefyr *-iwo- in Gerva an Kernowek Coth avell hiuin ‘Taxus’. In Kembrek Taxus yw ywen, hag in Bretonek ivin. In Godhalek Wordhen *iwo- a dhysplêgyas avell eo ‘yew’, gwelys rag ensampyl in Mayo < Maigh Eo, ‘plain an gwëdh Taxus’ ha Youghal < Eochaill ‘coos an gwëdh Taxus.’ Warbarth gans an wredhen *iwo- yma ken gwredhen in Keltek Avarr usy ow sygnyfia ‘Taxus’; hèn yw *eburo-. Y kefyr *eburo- in henwyn tyleryow-wàr an Brâstir , rag ensampel, Evrecy < *Eburo-ceton (Frynk). In Wordhen yma eburo- owth apperya avell ibhur, iúr hag yma hedna dhe weles i’n hanow Iúr Cinn Trá ‘an ywen wàr an treth,’ hèn yw ‘Newry’. In Kembra ny a gav an hanow tyller Dinefwr ‘Dynas Gwëdh Ew.’ Hag ot obma neb tra a les brâs: dew a’n tyleryow Cristyon moyha a bris in North a Vreten Veur yw ‘Iona’ in Scotlond ha ‘York’ in North a Bow an Sowson. An form Sowsnek ‘Iona’ yw camredyans a’n Keltek Avarr *Iwowa ‘tyller a wëdh ew, yew grove.’ ‘York’ in Sowsnek yw Efrog in Kembrek. Caradar a wrug Kernowekhe hedna avell Evrok. An form wredhek o Brethonek Eburācon (Latyn Eburacum), hanow usy ow styrya ‘tyller a wëdh ew, yew grove.’ Nyns yw keswharvedhyans fatell yw henwyn an dhew dyller Cristyon-na henwyn usy ow styrya ‘ewek, yew grove.’ Dell hevel yth o ‘Iona’ hag Evrok/‘York’ tyleryow pagan a bris kyns ès y dhe vos gwrÿs cresednow Cristyon. Pàn dheuth an Gristoneth, y feu an dhew blâss gwrÿs tyleryow Cristyon, saw aga henwyn pagan a remainyas. Yma complecter i’n negys bytegyns. I’n tavosow Brethonek yth hevel fatell jaunjyas an wredhen *eburo- y styr dhyworth ‘ewen, yew’ (Taxus baccata) dhe ‘les an mogh, hogweed’ (Heracleum sphondylium). Saw nyns eus hevelep vÿth inter an wedhen vÿthwer wàr an eyl tu ha’n plans uvel gwyls wàr y gela. Dell hevel dêlyow les an mogh a wre servya avell boos arbednyk an mogh—milas benegys an Geltyon Goth. Me a grÿs fatell wharva an chaunj in styr *eburo- i’n termyn an Geltyon bagan. Wostallath an Geltyon in Breten a wre devnyth a’n dhew er *eburo- ‘ewen’ ha derow- ‘oak, Quercus’ rag referrya dhe’n dhyw wedhen sans a vedha ûsys in aga gonesygeth hag in solempnytas aga crejyans. Saw pàn gemeras an wredhen *iwo- yn udnyk y le rag styrya Taxus, ny veu kellys an ger eburo-. Nâ, hedna a jaunjyas y styr dhe onen a dhew voos an porhelly sans: mes ‘acorns, frût derowen’ hag eburo-‘hogweed’. Nyns yw hedna ma’s desmyk pur, saw dhe’n lyha yma va ow ry styryans rag an sens chaunjys. Me a screfas artykyl adro dhe’n qwestyon-na deg warn ugans bledhen alebma. Kesva an Tavas Kernowek a dhyllas aga Gerlyver Meur amendys in dyw vil ha naw, le mayth usy an auctour ow styrya Evrok avell ‘place abounding in hogweed.’ Dre lycklod ny welas ev ow artykyl vy. Yma scoloryon an tavosow Keltek owth ùnderstondya Evrok avell ‘yew grove.’