© 2025 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Yma an ger olcan ‘metal, tin’ gwelys i’n henwyn tyleryow in Kernow, rag ensampel Gotholkan ‘Godolphin’ i’n tredhegves cansvledhen < goodh ‘lode’ hag olcan ‘metal’; ha Gwel Olcan in Sancres herwyth Wella Gwavas. Yth esoma owth ûsya olcan awoles rag ‘metal’ ha kesolcan rag ‘alloy’. An ger owr ‘gold’ (Aurum) yw kebmyn lowr i’n textow, rag ensampyl: me a vynsa a talfens mil puns dhodho a owr dâ (Passio Christi); ev a bê pòr wir y wyght a owr kyn bos delyfrys (Bêwnans Meryasek); moy precyùs ages owr vëth (Sacrament an Alter). Arhans yw an Kernowek rag ‘silver’ (Argentum); Ot obma dew exampyl: dhodho y tysqwedhas owr hag arhans, gwels ha gwëdh (Passyon agan Arlùth); an arhans a gemeras…ev a’s têwlys dre sorr brâs dhe’n Êdhewon (Passyon agan Arlùth). Res yw perthy cov obma fatell yw ‘silver’ styr arhans kyns ès ‘money.’ Secùnd nyns yw compes pronôncya arhans avell *[arxans] na *[arkans]. Yth yw an ger spellys arans in Origo Mundi, ha TBoson a lever An pelle arrance-ma; dre hedna ny a wor bos an <h> gesys in mes yn fenowgh. Ken olcan yw sten ‘tin’ (Stannum). Heb mar mater a bris yw an sten in Kernow hag yma va complys i’n tavas tradycyonal. Yma Lhuyd ow ry dhyn sten ‘stannum, tin’ ha whel sten ‘tin mine’; Pryce a scrif: Carya an sten dhe’n fôg ha Ry dha stênor deg pens i’n vledhen (Stenor yw ‘tinner, tin-miner’). An peswora olcan yw horn ‘iron’ (Ferrum) in gerlyver Lhuyd. In Passio Christi benyn an gov a ergh dh’y gour may whrella kentrow yn ewn rag crowsya Crist; hy a lever: knouk an horn tys ha tas—mar ny wreth ty a ’fydh crog. Tregear a gows adro dhe bainys Crist hag a lever: ev a ve kentrewys dhe’n crows gans kentrow, spîkys brâs a horn dre an treys ha’n dêwla. Negys an gov du yw dhe worra hern wàr dreys an margh, ha ny a red in lyver Pryce Mos dha’n gov dha hernya an vergh ‘Go to the smith to shoe the horses.’ Heb mar yth yw an verb hernya growndys wàr hern, liesek horn. Herwyth Lhuyd an Kernowek rag lead (Plumbum) yw plobm. Rag ‘lead pencil’ Nance a dhesmygyas pluven plobm, kyn nag eus plobm vÿth inhy. An Kernowek rag ‘copper’ (Cuprum) yw cober. Hèn yw gwelys in gueiduurcober (> gweythor cober) in Gerva an Kernowek Coth. Avell an Kernowek rag ‘brass’, kesolcan a gober ha zynk, yma Lhuyd ow compla brest. Wàr an dyweth ‘bronze’ yw kesolcan a sten ha cober. Dell hevel nyns eus ger rag hedna i’n tavas tradycyonal.