An Enys Coral - lovinglivingcornish

TÂLA A'N MOR COSEL

R.M. Ballantyne

Tirwel rif coral leun a lyw

Chaptra 1

Yma Gerva awoles

Gwandrans yw vynytha ha whath bythqweth an brâssa heudh ha joy i’m colon, an very howl oll dhe’m bêwnans. Gwandryas pùpprÿs i’n floholeth, i’n maboleth, in stât an den tevys; pell dhyworth onen a wra rôsya mesk an glynnow cosak ha’n brynyow awartha i’m mammvro ow honen, yth oma vy gwandryas dywysyk dres oll an bÿs efan alês.

Yth o nos wyls, nos dhu, ha’n awel owth ùllya, pàn veuv vy genys in ascra ewonek an mor Atlantek meur. Ow thas o capten mor; an sîra wynn o capten mor; yth esa hengok dhymm o morgador. Ny ylly den vÿth leverel pana whel esa dh’y das ev, saw ow mamm wheg a wre afydhya ev dhe vos prentys sodhak mor, ha’y sîra wynn, abarth y vamm, o amyral i’n lu lestry rial. In neb câss ny a wodhya, mar bell a ylly bos agan lynaja helerhys, dell o va kelmys yn ogas orth an dyfeth devrak brâs. I’m teylu yth o hemma gwir abarth an eyl tu ha wàr y gela kefrÿs, rag y fedha ow mamm pùpprÿs ow mos dhe’n mor gans ow thas in y viajys hir, hag ow spêna moyha rann hy bêwnans ytho wàr an dhowrfordh.

In ketelma yn whirhaval, my inwedh a wrug eryta gnas o plegys dhe wandra. Termyn cot wosa henna, ow thas, pàn o cothwas, a wrug omdenna a’n vororieth, ha prena penty bian in treveglos pyskessa ryb an mor wàr arvor Pow an Sowson a’n west, rag spêna tewlwolow y oos ryb an keth mor-na, o spâss anedhys ganso kemmys termyn. Scon y fedhen vy ow tysqwedhes spyrys an gwandryas o gorrys inof. Ow garrow flohyl a wainya nerth nans o polta, ma nag en vy lowen namoy dhe rùttya knes dhywar ow glinyow tew dre walkya warnedha, ha my owth assaya lower torn dhe sevel in bàn rag kerdhes kepar ha den; saw dyweth pùb assay a veu sedha dhe’n leur yn harow lowr, sodyn an sowthan. Unn jëdh my a gemeras prow a'n hap nag esa ow mamm wheg i’n tyller, ha gul unn strîvyans moy; my a spêdyas er ow delît bys i’n troosow, ha codha in unn drebuchya in poll dowr lîsak, scolkys ryb penty ow thas dhyrag an daras. Ogh, ass yw glew, perthy cov a scruth ow mamm pàn y’m cafas ow whesa i’n lis-na mesk grèg brâs a heyjy, ha’y herensa glor pàn wrug hy stryppya ow dyllas glebys ha golhy ow horf bian plos! Alemma rag ow gwandrans o moy menowgh, seul bella seul voy bloodh, hag y feuma gwandrys der oll an morrep ha’n cosow adro dh’agan trigva uvel, heb bos contentys bys ma’m settyas ow thas dhe brentycieth wàr lester carg arvorek, ha ry cummyas dhymm mos dhe’n mor.

Nebes bledhynnyow yth esen vy ow vysytya an porthow yn lowen, hag ow corsya an côstys ow mammvro ahÿs. Ow hanow besyth yw Ralph, ha dhodho yth addyas ow howetha an hanow Rover, drefen ow whans gwresek a viajya pùb dëdh oll. Ow hanow nyns o Rover in gwiryoneth, mès pàn na gefys hanow na hen my a’n degemeras oteweth avell hanow mar naturek avell ow hanow gwir; hag abàn nag yw drog-hanow, nyns eus rêson vÿth warbynn my dhe gomendya ow honen dhe’n redyor in danno ev. Ow hesvororyon o gwesyon guv lowr, hag yth esen ny ow convedhes an eyl y gela yn pòr dhâ. Y fynnens y, pòr venowgh iredy, êsya ha gesya genef, saw heb bos dyguf; ha my a’ga clêwa traweythyow pàn leverens bos Ralph Rover “pollat coynt ha coth y fassyon”. My a gemeras marth brâs worth hemma, res yw avowa, ha termyn pell my a ombredery an lavar-ma, saw ny wodhyen ervira prag y fe dhymm gnas mar goth. Sur yth en vy maw qwiet, heb kêwsel lies ger na ve re erel ow kêwsel orthyf vy. Gans henna ny wodhyen bythqweth ùnderstondya whedhlow wharthus an gowetha, kefrÿs pàn vêns y styrys dhymm, ha’w dylymder-ma a’m grêvya meur. Saw my a whila astevery, dre dremyn bryght ha plêsys ow min, bÿth pàn wrellen merkya aga bos ow wherthyn orth neb dyth na yllyn vy cafos an hûmour ino. Inwedh my a gara whythra orth natur ha skyla lies tra, ha pell ow brÿs yn fenowgh pàn vynnen vy pondra indella. Mès in hemma oll tra vÿth ny welyn nag o fest naturek, ha ny wodhyen convedhes an gowetha prag y fedhens ow gelwel vy “pollat coth y fassyon”.

Now, pàn esen vy bysy in kenwerth an côstys, my a dheuth warbynn lies marner a lavuryas bys in pùb qwartron an norvÿs ogasty. Ha my a vynn avowa ow holon fatell esa ow tywy tanek pàn yllens y derivas aga aventurs mar freth tramor – pùb teweth hag enawel, pùb peryl uthyk ethons dienkys anodho, an bestas marthys a welsons in tir na mor, ha’n powyow reveth ha’n poblow stranj a wrussons vysytya. Saw intra oll an tyleryow a vynnens y derivas anedha, an re a gachyas ow desmygyans in unn huda moy ès pùptra o Enesow Coral an Mor Cosel. An marners a wrug descrefa mil enys frûtfùl ha teg, o formyes gans best bian henwys an prÿv coral, ha'n hâv namnag o pùb sêson ena – mayth o an gwÿdh leun a drevas parhus a frûtys gorfals – mayth o an aireth delycyùs pùb dëdh ogas dynam – saw mayth o trevesygyon an dor, ria sos, tus wyls ha gooscar, marnas an re esa trigys i’n enesow faverys-na may feu awayl agan Savyour drÿs dhy. An derivadow pòr bigus-ma a wrug effeth mar vrâs dhe’m brÿs mayth ervirys vy, kettel veuv pymthek bloodh, mos viajya bys i’n Mor Cosel.

Y feu fest cales perswâdya ow herens ker may hallen vy mos. Saw pàn wrug vy erya ow thas, na via bythqweth avauncys dhe vos capten a mynna ev gortos in kenwerth an côstys, ev a wodhya convedhes ow mênyng, ha ry cummyas dhymm. Ow mamm wheg pàn welas fatell veu ow thas determys, ny wrug hy profya offens na fella warbynn ow devîs. “A Ralph,” yn medh bytegyns i’n keth dÿdh may whrug vy gorhemmyn farwèl orty, “deus arta dhyn yn scon, ow mab ker, rag a verr spÿs y fedhyn ny coth, Ralph, heb gallos bêwa lies bledhen nameur.”

Ny vynnaf tropla termyn ow redyor gans manylyon a’n myns a wharva erna wrug vy dyberth oteweth orth ow herens ker. Lowr yw leverel ow thas dhe’m gorra avell charj dhe goweth moos a’y dhedhyow kyns, neb capten i’n lu marchont, o parys teg dhe wolya dhe’n Mor Cosel in y lester y honen, an Arrow. Ow mamm a ros hy bennath dhymm, ha Beybel bian; hag yth o hy dewetha govyn, na vennen vy ankevy redya unn chaptra pùb jorna, ha gul pesadow. My a dhedhewys heb mar, ha dagrow i’m lagasow.

Kyns napell my a veu eskynys dhe’n Arrow, o gorhal brav ha brâs, ha dallath ow viaj dhe enesow an Mor Cosel.

This translation is just one in the Cornish series First Chapters of the Classics. Click or tap here for a catalogue of the whole series, with quick links to each item.

GERVA – GLOSSARY

Definitions have generally been confined to those relevant for the story. To keep the glossary to a manageable length the listing excludes the most common words. These are best looked up in Gerlyver Kescows (Ian Jackson).

On-line at https://www.skeulantavas.com/vocabulary/gerlyver-kescows-2nd-edition

If you need grammar, by far the most helpful book is Desky Kernowek (Nicholas Williams, Evertype 2012).

abarth prep on the side of

amyral m amyralys admiral

an lu lestry rial m the royal navy

an lu marchont m the merchant navy

an norvÿs m the world, the globe

anedhy v dwell, inhabit

arvorek adj coastal

ascra f bosom

awayl m awaylow gospel

bryght adj bright

coral m coral

corsya v cruise

cosak adj wooded

cost m côstys coast

cothwas ‖ m cothwesyon ‖ old man

coweth moos m cowetha voos messmate

devrak adj watery

dos warbynn phr encounter

dowrfordh ‖ f water (providing passage for a ship)

dylymder m dullness

dynam adj faultless

dywy v kindle

erya v challenge

êsya ha gesya phr make game and banter

ewonek adj foaming

favera v favour

floholeth m childhood

flohyl adj childish

frûtfùl adj fruitful, fertile

glyn m glynnow glen

gooscar ‖ adj bloodthirsty

gorfals adj luxuriant

grèg m cackle

gwandrans m roving

gwandryas m gwandrysy rover

gwresek adj ardent

hanow besyth m henwyn Christian name

hap m chance

helerhy v trace

hengok ‖ m hengogyon ‖ great-grandfather

heudh m joy, passion

huda v charm

in neb câss phr at any rate

kesvoror m kesvororyon shipmate

knes col skin

lynaja m lineage

maboleth m boyhood

mammvro ‖ f native land

morgador ‖ m morgadoryon ‖ marine

mororieth f seafaring

morrep m shore

oteweth adv = wosteweth

parhus adj constant

penty m pentiow cottage

pondra v ponder

prentycieth f apprenticeship

qwiet adj quiet

reveth adj curious, wonderful

ria sos phr strange to say

rif m rîfys reef

savyour m savyours saviour

scolkya v sculk

stryppya v strip

tâla m tâlys tale

tanek adj fiery

tramor adj overseas

trevesyk an dor m trevesygyon native

ùllya v howl

vynytha adv ever