Transcribed by Ian Jackson into Standard Cornish spelling from the text as edited by Whitley Stokes (published 1863). Misinterpretations have been corrected. A few revisions have been made, but only so far as there are strong grounds for supposing the inherited text to be corrupt and where one can be relatively confident of restoring the original.
This is a transcription, not a translation into some form of Cornish essentially different from the original. The approach has been to render the text in modern spelling without changing the grammar and without substituting alternative vocabulary. Initial mutations and written pre-occlusion follow the text. Underlined vowels are to be taken as a single syllable (pronounce eou as ‘ow’; pronounce oe as ‘we’). The various forms of preposition dhe and pronouns my and ty also follow the text; likewise the distinction between yw and ew, though there may in practice be little difference in pronunciation. The pronoun she has been glossed as Standard Cornish se but the textual spelling leaves little doubt this convention does not accurately reflect how the word was said. A common alternative to dha ‘your’ in this work has been given the standard form dheth. The possessive pronoun y with feminine reference has been spelled ’y purely as a reading aid: the possessive pronoun hy does not appear anywhere in this work. Inflected prepositions such as ragtha should be taken as third person singular where the context requires. Verbal adjectives built to verb stems in consonantal y may be treated as ending in yes rather than ys at the reader’s discretion, and could be so spelled. Verbal adjectives ending in as have been respelled with ending ys since the former (already fossilized in Middle Cornish) does not survive in revived Cornish: this particularly concerns the common words benegys and mylegys. The spelling ‘Lamec’ of An Beybel Sans (Williams 2011) has been adjusted to Lamek; the alternation Caym / Cayn follows the text.
Variant words that are particular to this work appear in square brackets, with one or more usual forms asterisked immediately beneath.
Dialogue in early Modern English has been put into today’s spelling; Middle English is spelled according to the text. Directions and Bible references have been translated into Cornish; the possibility of repositioning them is left to the reader’s judgement. Six errors in the line numbering employed by Whitley Stokes have been corrected; a line numbering error in the translation of the work into Unified Cornish by R. Morton Nance and A.S.D. Smith (edited by E.G. Retallack Hooper, 1985) is likewise eliminated. Details here:
The Cornish title Gwreans an Bys was coined by Whitley Stokes. He may have extrapolated it from references in the play to God as gwrior ‘maker’ of the world. But the word gwrians means ‘doing’, not ‘creation’, in the only place it occurs in this play. The title Creacyon an Bës seems a better fit with sixteenth century Cornish idiom; it reflects the closing lines of the play, and matches the usual English title The Creation of the World.
A copy of the Whitley Stokes edition can be viewed here:
The Creation of the World - Whitley Stokes
A copy of the earlier edition by Davies Gilbert (published 1827) can be viewed here:
The Creation of the World - Gilbert Davies
[Res yw dhe’n Tas bos in cloud, ha gesowgh an delyow dhe egery pàn lavarra a Nev.]
AN TAS IN NEV
Ego sum Alph’ et Ômega:
heb dallath na dywethva
pòr wir me ew,
omma ajy dha’n cloudys,
5 wàr fâss an dowr yn certan,
try person in udn duwjys,
ow kesrainya bys vycken
in meur [honor] ha vertu.
* onour
Me ha’w Mab ha’n Spyrys Sans,
10 Try yth on in unn sùbstans,
comprehendys in udn Duw.
[Jenesys i’n kensa chaptra.]
Me ew henwys Duw an Tas,
ollgalosek dres pùptra.
Scon y fÿdh gwrÿs der ow ras
15 nev, plâss rial dho’m trigva
ha’w thron sedha. Ow bodh ew
may fo henna.
Ha’n nor inwedh awoles
scon worth compas a vÿdh gwrÿs.
20 Honna a vÿdh ow scavel droos
rag ow plesour pùpprës
ha dho’m [honor] magata.
* onour
Nev omma ew gwrÿs genef
orth ow duwjys yn certan;
25 hag in’y y fÿdh gorrys
neb a’m gordh gans joy ha cana.
Naw ordyr eleth gloryùs,
y a vÿdh rial ha splann:
canhasow dhemm danvenys
30 rag ow servya bys vycken –
me a vynn may fôns nevra.
Lemmyn pùb ordyr dh’y sê
me a vynn may fo gorrys,
ha pùbonen dh’y dhegrê
35 a vÿdh gorrys dho’m servys
pàn vydnaf ve comandya.
Omma nessa dho’m thron ve
an kensa try a vÿdh gwrÿs:
Cherùbyn – an uhella
40 ty a vÿdh – deus arâg uskys,
Serafyn, inwedh Trônys.
Ow [gwerdhya] oll why a wra,
* gordhya
par dell yw ow bodh nefra,
omma pùpprÿs.
45 Ha te, Lûcyfer golow,
indella yw dha hanow,
[uha] pùb el ty a esa:
* a-ugh
a’n kensa ordyr ty yw:
gwait ow [gworrya] wàr bùb tu
* gordhya
50 dheso jy par dell gotha.
I’n secùnd degrê ’fÿdh gwrÿs
try ordyr moy yn certan.
Deus arâg dhymm, Pryncypâtys –
te a sedh omma poran,
55 Potestas i’n barth aral,
Domynacyon i’n tu-ma –
ow praisya hag ow laudya,
dha hanow nefra heb gil.
An tressa degrê ’woles
60 me a wra try ordyr moy.
Argh-eleth, ordyr pòr vrâs,
dewgh arâg omma dha ve,
ha Virtutes kekefrÿs,
ha’n eleth i’n barth dyhow –
65 why a sedh omma heb gow,
dhemm y fëdh ow canhajow
hag y wrewgh ow ar’adow
gans joy brâs ha cana pùpprës.
Lebmyn pàn ew dhymmo gwrÿs
70 nev ha nor orth bodh ow brÿs,
ha’n naw ordyr colenwys,
ha’n kensa jorna spêdys,
my a’s son gans ow ganow,
hag a vynn [dieskynnya]
* dieskyna, skydnya
75 dha’n nor in dann an cloudys
hag ow bodh [gwethyl] ena.
* guthyl
Me a vynn may fo gwelys
ow bosaf Duw heb parow.
Lebmyn i’n secùnd jorna
80 gwrav brâster adhesempys:
i’n eborn eus awartha
me a vynn bos golow gwrÿs,
hag inwedh bos dyberthva
sur inter an jÿdh ha’n nos.
85 Ny fyll dhymm conduk a dra
wàr an bÿs der ow gallos.
An mor brâs in cot termyn
adro dho’m tir a vÿdh drës
rag y wetha pòr elyn
90 orth harlotry prest pùpprës.
An tressa dÿdh me a wra
dha’n gwÿdh sevel in bàn
ha don delyow teg ha dâ,
ha flourys wheg yn certan.
95 Ow blonojeth yw henna,
may tockons ina pòr splann
frûtys dho’m bodh rag maga
seul a dheg bêwnans hogen.
I’n peswora dÿdh bÿdh gwrÿs
100 an howl ha’n loor yn tevry,
ha’n ster inwedh kekefrÿs,
rag gwil golow venary.
An re-ma yw fin-gonedhys:
ow bennath y rov dhedh’y.
105 I’n pympes dÿdh, orth ow brës,
an pùscas heb faladow
hag oll an ëdhyn kefrÿs
my a gwra dho’m plegadow,
hag oll an bestas i’n bës,
110 gans prevas a bùb sortow.
An re-ma ew oll teg gwrÿs:
my a’s son warbarth, heb gow.
LÛCYFER IN NEV
Peace I say, oll eleth nev:
golsowowgh dha ve lemmyn!
115 Cresowgh ow bosaf pryns cref
hag inwedh dhe why chyften,
bian ha brâs.
Lûcyfer ew ow hanow:
pensevyk in nev omma.
120 Ow howetha ew tanow:
why a wor yn tâ henna –
ow bosaf gwell ès an Tas.
Me ew [lantorn] nev iwys,
* lantern
avell tan ow colowy
125 moy splanna ès an Drynjys.
Henna degowgh dùstuny –
ow bosaf pryns pòr gloryùs.
Oll gans owr ow terlentry
yth esof, heb dowt i’n câss:
130 splanna ès an howl, devry
why a yll warbarth gweles
ow bosaf, certan, pùpprës.
Ny vannaf orth el namoy
dos dho’m stât-ma marnas me –
135 henna ew ow thowl devry.
Maga vrâs ov avell Duw:
me a gomand wàr bùb tu
myns eus in nev dho’m [gwordhya].
* gordhya
Eleth oll, why a glôwas.
140 Pandra gôwsowgh dhymm lemmyn?
Dell nag oma pollat brâs?
[Gorybowgh] oll pùbonen:
* gorthebowgh
why a wor pÿth oma.
An Tas gallas alemma.
145 My a dôwl, ny dheu omma
bys vycken, mara callaf.
EL A LÛCYFER I’N KENSA DEGRÊ
Lûcyfer, te ew henna
sur a bass myns eus in nev.
Creatys nôbyl omma
150 yth ota a natur crev,
ha me a’n crës.
Sur rag henna dhe’th [honora]
* onora
me a vynn
[uha]’n Drynjys.
* a-ugh
EL A DHUW I’N KETH DEGRÊ-NA
Te creatur ùnkynda,
155 warbynn dha vaker ow cows!
Predery prag na wreta
y feusta gwrÿs, te gwas lows,
gans Duw omma?
Gansa pàn wres comparya,
160 meur dha vlâmya yth osta
ha painys y ’fÿdh ragtho.
EL A LÛCYFER I’N NESSA DEGRÊ
Pyw henna a vëdh mar vold
cows ger warbynn Lûcyfer?
Here he hath unto you told
165 that in heaven is not his peer
ha me a’n crës.
Why a’n gwel ow terlentry
splanna ès an howl: devry
me a’th [honor] dhemm dell res.
* onour
EL A DHUW I’N KETH DEGRÊ-NA
170 Â taw, na gows a henna –
me a’th pÿs, crës ow lavar:
neb a’n formyas ev omma,
a’n deform arta – preder! –
y vodh pàn vo.
175 Mar tregowgh i’n grejyans-na,
moreth why a’s bÿdh ragtha –
trystyowgh dhodha!
EL A LÛCYFER I’N TRESSA DEGRÊ, ow côwsel wàr benn dêwlin
Pynag oll ew na lavarra
nag ew Lûcyfer wordhy
180 omma dh’agan governa
ha bos pedn in nev, devry
a lavar gow.
[Yeâ] ha wordhy pùpprës
* eâ
dha vos in tron esedhys
185 avell Duw sur heb parow;
me a’n gordh omma dell res,
wàr ow dew glin kekefrÿs,
rag y bos mar garadow.
LÛCYFER IN NEV
Dell wrama rainya omma
190 in tron ’wartha gans glory,
why a sedh warbarth genef,
myns a golla ortha ve,
poran ryb ow thenewen.
[Gesowgh e dhe brofya ascendya dhe’n Tron. Yma an El orth y lettya.]
I was made of a thought:
195 ye may be glad of such a wight;
and in heaven so gay I wrought,
seemly am in every sight.
Come up to me every [chone]
* one
hag i’n eur-na gwraf assaya
200 dha vos meur wàr an tron.
EL A DHUW I’N TRESSA DEGRÊ
Ty, Lûcyfer, ùnkynda
meur yth os orth dha vaker;
dowt yth o dhis rag henna
gawas meur y dysplesour,
205 dell os wordhy dhe henna.
Pra’ na wreta predery
y festa formys devry
der y wrians ev omma?
Der henna preder yn tâ
210 ev a yll der ger arta
dhe’th dystrôwy ’skemunys.
LÛCYFER IN NEV
Ty, Myhâl, re stowt yth os
pàn wres ortha vy settya.
Me a grÿs hag a’n sopos
215 y fynses che comparya
lemmyn genef.
Na wres, na wres, na barth dowt,
ty na oll dha gowetha.
Mar qwreth me a’gas clout.
220 Rag henna gwrewgh ow gordhya
ha warbarth trystyowgh inof.
Why a’m gwel ow terlentry
splanna ès an Tas defry:
henna cresowgh [om] bosaf.
* ow
AN TAS IN NEV
[Yma an Tas ow tos arâg Nev hag ow côwsel orth Lûcyfer.]
225 A Lûcyfer, Lûcyfer,
ty a veu oll [lanthorn] nev
* lantern
ha dredhof certan pùb eur
ty a veu exaltys brav
hag a’th settyas pòr uhel.
230 Lemmyn meur os ùnkynda
orthyf vy pàn wres settya.
Rag dha ooth dhe bain nefra
ty a wra [dieskynnya],
* dieskyna, skynnya
ma’h elles isel.
235 Determys ov dhe unn dra,
ha conclûdys magata,
dhe wuthyl unn den omma
a dhor ha slim dho’m servya
ha’th plâss [she] dha ôpya,
* se
240 rag colenwel an rômys
a vÿdh voyd in nev uskys
dredhos che ha’th cowetha.
[Gesowgh Iffarn dhe dhianowy pàn y’n lavarra an Tas.]
Iffarn ragos a vÿdh gwrÿs,
uskys comondyaf henna:
245 ena ty a vÿdh tregys
ha myns ’assentyas genes,
genes che a’n naw ordyr.
In painys bys venary
heb raunson vëth oll na fin,
250 ena pùb eur ow mornya
rag galarow bys worfen
why a vÿdh, me a lever.
LÛCYFER IN NEV
Ay, a vynta je orth mab den
pàn vo gwrÿs a slim hager
255 ocûpya rag certan
ow rom ve, na’n [jevas] par
* jeva
omma in nev?
Henna ’via hager-dra:
den a vynta gul a bry
260 dhe dhos omma dhe’n plâss-ma
neb eus lenwys a glory;
ragtha wordhy nynj ew ev.
Ha na ny vÿdh indella:
me a worthyp dhis henna.
265 An plâss sur lowr dhyworta
me a with whath, re’m leouta
ha dhyworthys che kefrÿs.
Ty a’m gwel ve crev omma,
whath pòr browt trebuchya.
270 Hanter an eleth genefa
assentys yth yns, sera,
dho’m mentênya in spit dhys,
dell welta je.
For weal nor woe
275 I will not go:
I say you so,
this will not be,
dhymmo ve crës.
Rag me â vincens
280 certan [ugh] pùb myns
* a-ugh
a veu bythqweth whath formys.
AN TAS
Taw, Lûcyfer mylegys,
i’n golon dell [ostha] gothys,
* osta
rag scon ty â dha bainys
285 heb redempcyon, dhymma crës,
sur dhymmo crës.
Oll dha splander ha tecter
y trail scon dhis dha hacter
ha meur uthyk byleny.
290 Myhâl, pryns ow chevalry,
ha’n eleth a’n ordyr naw,
an rebellyans-ma defry
dha’n dor ganso, myrgh ha maw;
dhe iffarn, hager-trigva.
295 Ena tregens in painys
ha galarow meur pùpprÿs,
yn pòr certan rag nefra.
[Res yw bos cledha ha gwelen gans oll an eleth hag y ow tos dhe’n rom may ma Lûcyfer.]
MYHÂL
Deun warbarth, an naw ordyr.
[Hellyn] in mes Lûcyfer,
* helhyn
300 adhesempys mes a’n nev.
LÛCYFER
Ty chet, gwrav dha examnya.
Prag y fynn Duw ow damnya
ha me mar golow ha crev?
MYHÂL
Rag y bosta mylegys
305 hag i’n golon re othys,
der rêson dhys me a brev.
Ty fol, prag na bredersys
a dhorn Duw y feusta gwrÿs,
inwedh ganso exaltys
310 dres myns el in nev sedhys,
omma in y dron sedhys?
[Gesowgh Lûcyfer dhe brofya mos dhe’n Tron in bàn.]
LÛCYFER
Evyn i’n tron mannaf sedha,
ha’n keth plâss mannaf gwetha
whath in [spîta] dhis.
* spit
315 Kefrÿs me ha’m cowetha
der gledha a vynn tria
ow bosaf moy wordhya
ages an Tas sur pùpprÿs.
GABRIEL
Wonedhens myns eus in nev!
320 Gwren in kerdh [helly] ev
* helhy
dha iffarn, dha dewolgow!
Ha why oll y gowetha,
kewgh in kerdh inwedh gonja:
cronkyowgh y gans cledhydhyow!
[Gesowgh y dhe omlath gans cledhydhyow, ha wàr an dyweth yma Lûcyfer ow voydya ha mos dhe Iffarn wàr nans, hager y aparell ha tan adro dhodho, ow trailya dhe Iffarn, ha pùb degrê a dhewolow a lether ha spyryjyon wàr gerdyn ow ponya aberth i’n plain, hag indella yma ow remainya naw el ena wosa Lûcyfer dhe vos gyllys dhe Iffarn.]
LÛCYFER IN IFFARN
325 Owt ellas, gallaf fassow!
Yth esof in Tewolgow:
ny allaf dos anodha.
In pith down yth ov tôwlys
[abarth] in iffarn kelmys,
* aberth
330 gans chain tan adro dhymmo.
Kyn na’m [bona] lowena,
* bo
yma lowr ’skem’nys genef
a’n eleth sur dha drega.
*****
DUW AN TAS
Gallas Lûcyfer, drog-prëv,
335 mes a’n nev dha dewolgow:
ha lemmyn in y le ev
me a vynn heb faladow
unn den formya,
[Adam hag Eva, lether gwynn aga aparell, in tyller appoyntys in nes an conveyour, hag y heb bos gwelys erna vowns gelwys, hag ena mos wàr benn dêwlin ha sevel in bàn.]
in valy Ebron devry
340 rag colenwel aredy
an le may teuth anodha.
Dell on ny onen ha try,
Tas ha Mab in Trinity,
me a wra je den a bry
345 haval dh’agan fâss wharê,
hag a wheth in thy body
sperys may halles bêwa,
ha’n [bêwnas] pàn y’n kelly
* bêwnans
dha’n dor te a drail arta.
[Gesowgh Paradîs dhe vos gwrÿs worteweth, gans dyw wedhen deg ino, hag aval wàr an eyl wedhen ha ken frût wàr hy ben.]
350 Adam, sav in bàn yn clor
ha trail dha gig ha dha woos.
Preder me dha’th [wril] a dhor,
* wil
haval dhymm, dhe’n penn ha troos.
[Penfenten in Paradîs ha flourys ino paintys.]
Myns eus in tir hag in mor
355 warnodhans kemmer gallos;
yn certan rag dry ascor
y a vêw may fota loos.
[Gesowgh an Tas dhe worra Adam ajy dhe Baradîs.]
Rag dha gerenja lemmyn
me a vynn gwil paradîs
360 plâss delycyùs dres ehen:
rag ow flesour otta gwrÿs!
[Gesowgh flourys dhe apperya in Paradîs.]
Lowr flourys a bùb ehen
i’n plâss-ma otta tevys!
Ha frûtys wàr bùb gwedhen
365 y tev gwâv ha hâv kefrÿs.
Ha lemmyn wàr oll an plâss
me a wraunt dhis bos gwethyas.
Wàr bùb frût, losow ha has,
dhe’th plesour dhis me a as.
[Ha poyntya dhe’n wedhen]
370 Saw bÿdh war dhymmo pùpprÿs
an keth gwedhen-ma amma.
Gwait na ve gensy mellys,
me a’th charj a-ugh pùptra!
An wedhen-ma ew henwys
375 Gwedhen Godhvos Drog ha Dâ:
mar pÿdh ’y frût hy tastys
te a vÿdh dampnys ragtha,
ha sojet ancow dredha
te a vÿdh – preder henna!
380 Tra morethak ew certan
gweles Adam y honen
heb cowethas.
[Gesowgh an Tas dhe gemeres ascorn in mes a denewen Adam.]
Adam, cùsk dhejy lemmyn:
ahanas tennaf asen,
385 me a vynn a’th tenewen,
hag a honna pòr certan
me a vynn gwil dhis prias.
[Gesowgh Adam dhe wrowedha ha dhe gùsca le may ma Eva, ha res yw dhedhy in nes an conveyour bos kemerys in mes a denewen Adam.]
Scon a onen dha asow
me a wra dhe dha parow,
390 pùb our dhes rag dha weres.
ADAM
 â â, ow Arlùth dâ!
Benyn hy a vÿdh henwys.
[Om] corf ve [gwressys] honna:
* ow
* gwrussys
Eva a’m asen ew gwrÿs:
395 ragtha yth os benegys.
TAS
[Gesowgh pùscas a lies sort dhe apperya ha certan bestas: ohen, buhas, deves, ha haval.]
Adam, otta an pùscas,
edhen in air ha bestas,
kekefrÿs in tir ha mor.
Ro dhodhans aga henwyn:
400 y a dheu dhe’th gorhemmyn,
saw na bash y wàr neb cor.
ADAM
[Orth arhadow an Tas yma hy ow sevel in bàn.]
Yth henwaf buwgh ha tarow:
oll an chattel dybarow
aga henwyn kemerens!
405 Margh ha casek hag asen,
ky ha cath ha logosen,
dyffrans edhen ha serpentys.
[Serpent teg, gwrÿs gans fâss gwerhes ha blew melen wàr hy fenn.]
Y rov henwyn dha’n pùscas:
sewyon, pengarnas, sylias,
410 me a’s recken oll dyblans.
[Gesowgh an serpent dhe apperya, hag inwedh godhow ha yer.]
TAS
Rag bones oll teg ha dâ,
in whe dÿdh myns eus formys,
aga sona me a wra,
may fo’n seythves dÿdh henwys
415 an dÿdh sur a bowesva
a bùb den a vo sylwys.
In dysqwedhyans a henna
me a bowes desempys.
[Warlergh an Tas dhe gôwsel gesowgh e dhe dhyberth dhe Nev in cloud.]
LÛCYFER
Gallas genef hager-dowl
420 dha pyt iffarn mes a’n nev.
Ena me a dheg an rôwl,
ha lemmyn in pain pòr grev
yth esof, a dhur nefra.
Nynj eus dhymmo remedy:
425 an trespas yth o mar vrâs:
ny amownt whelas mercy:
my a wor ny vynn an Tas
ow foly dhymmo gava.
Rag henna oll an venjans
430 a allaf dha bredery,
me a vynn [goneth] dewhans
* gonys
der neb for’ a vrâs envy –
ny wrav vry warbynn pêwa.
Me a wor yma formys
435 gans an Tas unn den a bry:
haval dhodha yth ew gwrÿs:
oll y gorf yn pòr sêmly –
ny allaf perthy henna.
Envies ov wàr y bydn:
440 me a vynn tôwlel neb jyn
dhe dùlla mara callaf.
Gans Duw yth ew appoyntys
warden wàr oll paradîs:
der henna yth ov grêvys
445 y weles ev exaltys
ha me drës dha iselder.
Dha henna yma gwre’ty,
benyn yw henwys Eva:
gwrÿs a’y asen y feu hy,
450 marthys teg a-ugh pùptra,
saw ’y skians yw brottel.
Me a vynn mara callaf
whelas neb for’ dhe dhemptya,
par dell oma gwas sotel.
455 Now Adam ’ma ow lordya
avell dûk in paradîs,
ha me sevylyak omma
in iffarn, in tan pùpprÿs,
in pothvan brâs ow lesky.
460 Saw an keth Adam yw gwrÿs,
me a wor heb dowt i’n câss,
dha golenwel an rômys
eus in nev, der ow gooth brâs,
avoyd dredhof ha’w mêny.
465 Saw mar callaf der dhevîs
gwil dha Adam dhymm cola,
me a’n drossa dha bainys,
na dheffa dhe’n nev nevra –
mara mynna dhymm cola.
470 Saw Eva mannaf ’saya.
Hy ew êsya dha dùlla
ès Adam in gwir yn tâ,
ha moy sempel.
Inwedh ny dal dhymm bos gwelys
475 ow honen i’n keth shâp-ma.
Hager yth ov dyfâcys:
ny yll tra bones hackra,
why oll a gwel.
BELZABÙB
Hager lowr os, me a’n ’vow:
480 in mesk oll an dhewolow
ny’j eus hackra.
Rag henna whela neb jyn,
pò an viaj ny dal oy.
Eva dhysa a dheglyn
485 mar uthyk pàn wella hy
dhe’th fygùr [i’n keth del-ma].
* in ketelma
Ha mar gwreta bargen sur,
ty a vÿdh lowr [honorys],
* onorys
awos Duw, kynth ewa fur;
490 i’n for’-ma mar pÿdh tùllys
me a vÿdh compes ganso.
LÛCYFER
Na berth dowt – me a’n prevent,
* borth
hag a dhro lowr dha painys;
me a lever dhes fatla.
[Gesowgh an serpent dhe wortos i’n plain.]
495 An Tas a rug der entent
in mesk oll prevas i’n bÿs
formya prëv henwys serpent,
hag yth ew wondrys fâcys,
dha vyrjyn deg pòr haval.
500 Sotel yth ew gans henna
a-ugh best na prëv i’n bÿs.
In henna mannaf entra
ha pryveth dha paradîs
me a vynn mos heb fyllel.
505 Kyn na wor hy cows banna,
me a’s rôwl hy dell vannaf;
ha kyns ès dos alena,
dha Adam ha dha Eva
me a wra neb anfujy.
TORPEN DYOWL
510 Gwra indella, me a’th pÿs,
par dell osta jowl wîly.
Mar gwreth henna, [honorys]
* onorys
ty a vÿdh bys venary,
ha penrôwler warnan ny
515 heb dowt i’n câss.
LÛCYFER
[Gesowgh Lûcyfer dhe dhos dhe’n serpent ha dhe brofya mos aberth inhy.]
By and by thou shalt see that,
ha pòr uskys gwrav an prat
dhe’n serpent in spit dh’y fâss.
[Yma an serpent ow voydya, hag ow cortos; hag yma ow profya mos aberth inhy.]
Ay, re debel-dewethy!
520 Gorta ha bÿdh dhymm rôwlys:
gas ve dha entra ajy,
rag ty ny vedhys dowtys
drefen y bosta mar deg.
[Yma Lûcyfer owth entra aberth i’n serpent.]
Ty a vÿdh intertainys
525 ha gans Eva sur crejys:
dheth fysment dhedhy a bleg.
Abàn omma clos entrys
inos che ’barth ajy,
ow voys oll otta chaunjys,
530 avell [mayteth] yn tevry!
* maghteth
Me ny vedhaf convedhys,
[om] bos inof fâlsury.
* ow
Sotel lowr ov, me a grës,
hag a vynn mos heb gwil gyck
535 in wedhen pòr smoth heb myck
avell el wheg afînys.
EVA
[Yma an serpent ow cana i’n wedhen.]
Me a vynn mos dha wandra
omma in mesk an flourys.
Oll pùb plesour a’n bÿs-ma
540 i’n plâss-ma otta tevys,
mayth ew confort dha weles!
SERPENT i’n gwedhen
Eva, prag na dheuta nes
rag cows orthyf ha talkya?
Unn dra, a wòn a’m godhvos,
545 pòr lowenek a’m [gwressa]:
* gwrussa
cola orthyf a mennes.
EVA
[Ena yma Eva ow kemeres marth a’n serpent pàn usy hy ow côwsel.]
Pyw osta [she] eus i’n wedhen
* se
awartha gans tros ha cân?
Marth ew genef dheth clêwes.
550 Worthys me ny’m beus negys,
na byle [es] devedhys –
* os
marth ew genef dha weles.
SERPENT
Na gemmer marth vÿth, benyn vas:
me a dheuth adhewedhes
555 mes a nev gans hast pòr vrâs,
rag côwsel dhis a henna,
omma lemmyn pòr bryveth.
Me a’th pÿs, awos neb tra
na gemmer marth anodha,
560 na own vÿth eus ow gweles.
EVA
Nynj eus own dhymm ahanas,
drefen bos mar deg dha fâss,
na whath dowt vëth oll i’n bÿs.
Rag der dha er yth [falsa]
* havalsa
565 ty dha dhos a’n nev [toth tâ];
* totta
ha mara teutha alena
pòr wolcùm yth os genef,
ha dha ‘wayl yth fÿdh crejys.
Lavar dhybma dheth negys
570 ha mar callaf dha weres,
na [berth] dowt, ny vÿdh nehys.
* borth
SERPENT
Ow negys a drail dha les
mara mynta ow kyfy:
saw yma dhymm ahanas
575 dowt pòr vrâs a anfujy
mara gwres ow dyskevera.
EVA
[Yma Eva ow kestalkya attês gans an serpent hag ow tos in nes.]
Na vannaf dha dhyskevra,
ow hothman, a tra i’n bÿs.
Rag henna meur dha [volta]
* volder (?)
580 ty a yll gul dha negys,
ha ow threst yw y vos dâ.
SERPENT
Dâ cotha yw, na dhowt peryl,
wàr ow honesty, benyn vas;
poken y [whressen] fyllel;
* whrussen
585 hag y fia pëth pòr vrâs
ha me gweffa dhe vos pùnyshys.
EVA
Why a laver gwir, dremas:
henna ’via hager-dra.
Yma dhymma hireth brâs
590 rag godhvos pandra via;
in cot termyn agas negys
côwsow’, y praya.
SERPENT
Me a lever dhys, Eva,
ha col orthyf ’os ehen:
595 maga fur te a via
avell Duw eus awartha
hag a [woffia] pùptra.
* wothvia
EVA
Myhall, sera, dhewgh gramercy!
A callen dos dhe’n pryck-na,
600 yth alsen bos pòr very;
henna ’via rial dra!
Bos cooth dha Dhuw awartha
ha in pùb poynt eqwal gonsa,
ha maga fur acomptys;
605 i’n eur-na, re [Sent] Defry,
* Sèn
yth halsen rowtya pòr gay
ha bos stâtly dho’m devîs.
Y praydha, lavar fatla:
perthy ny allaf pella.
610 Me a vÿdh sur dha lacka
mès te dhymm a lavarra
in by and by.
Skians benyn ew brottel,
ha me ny’j ov over-sotel;
615 lavar dhymm kyns ès hedhy,
me a’th pës, an nowedhys.
SERPENT
Me a’th lever dhys, Eva,
mar gwreth tastya an frût-ma
eus omma wàr an wedhen.
620 Maga fur te a via
avell Duw eus awartha
in nev uhel a-uhon –
gow vÿth ny lavaraf.
EVA
[Gesowgh Eva dhe veras orth an serpent yn engrys, ha dhe brofya dyberth.]
What! Ew henna dha dhevîs?
625 Tamm vÿth ny vÿdh crejys –
henna me a lever dhis –
dhe’th cùssulyow i’n poynt-na.
Me a lever dhis praga:
Duw a ornas contrary,
630 na dhes’en tastya henna,
ha’y gomandment pòr dhefry
a ros straitly dres pùptra,
na wrellen mellya worty.
Prag y whreth genef flattra?
SERPENT
635 Golsow, golsow, Eva, ha deus nes!
Sham ew genef dha glôwes,
ow crejy dhe’n geryow-na.
Praga – me a lever dhys –
y wrug Duw ry an charj-na?
640 Genes a pe va tastys,
maga fur te a via
in pùb poynt sur avella.
An Tas, ev ny vynsa sur
worth den vëth oll bos mar fur
645 dha odhvos a drog ha dâ.
Rag henna, benyn vas Eva,
genes ny vannaf flattra,
na ny vannaf ûsya gow.
Col je dhymm, men dha gesky,
650 mar mynta bos exaltys.
Poken certan venary
why a vÿdh avell flehes,
bò yn assentys te a glôw,
Eva jentyl.
EVA
655 [Yeâ], [yeâ], me a glôw,
* eâ
hag a ros dhymm charj mar strait
me a’m bÿdh pain ha galarow
mara gwren terry unn jêt
y gomandment dhyn rës.
660 Pàr hap in iffarn nefra
ny a’n bÿdh agan trigva
mar ny vÿdh y vodh sewys.
SERPENT
Taw, taw, Eva! Yth os fol:
ny vynnys cola orth dâ.
665 Me â ragtha, ty a’n ol
ow hùssul mar gwreth naha.
Genes ny’j ov contentys.
Na via me dhe’th cara,
ny vynsen dhe’th cùssulya
670 dha vos bargain mar vrâs gwrÿs.
EVA
[Yma hy ow tos in nes an serpent arta hag ow cola orth y eryow.]
A [coffen] y vosa gwir,
* cothfen
me a [sewsya] dha dhesîr
* sewsa
drefen te dha dhos a’n nev.
SERPENT
Why a lever gwir, benyn vas.
675 Ny res dhewgh mystrestya:
a’n nev ny dheu mès tus vas –
me ew onen a’n sort-na.
[Gesowgh an serpent dhe plegya an aval dhe Eva, hag yma hy ow kemeres an aval.]
Re why rann dh’agas dremas,
pò an viaj ny dal tra
680 mès y bart ev a’n jeffa.
EVA
Ny vannaf bos mar grefny
dha wetha oll ow honen –
Adam sur dres pùb huny
me a’n car – pò Duw dyfen
685 dhe wetha heb y shara.
SERPENT
Me a istyn an scoren.
Kemmer an frût anedhy.
EVA
Me a wra yn pòr certan.
Ny allaf napell perthy
690 pàn vo res tastya anodhy.
SERPENT
Nefra na gebmer dowt,
te a yll bos pòr very.
Gans dha lagasow alês
te a wel pùptra omma,
695 ha pòr fur te a vÿdh gwrÿs
avell Duw – na dhowt henna,
Eva, me a lever dhys.
Na ve me dhe’th cara,
ny vynsen awos neb tra
700 in bàn dha vos exaltys.
EVA
Meur a ras dhe why, sera,
ow ry cùssul dhymm mar stowt.
Orthowgh me a vynn cola,
ha by God nynj eus dhymm dowt
705 dha dastya an keth aval.
Ha’w dremas a wor dhymm grâss
dha wil viaj mar nôbyl,
ha re Dhuw an Drynjys Tas
ev a’m set in bàn uhel,
710 hag a’m [gornval] meur heb dowt.
* gormel (?)
SERPENT
Kê in ker’, Eva benyn vas,
te a yll godhvos dhymm grâss
rag an viaj.
Hag Adam, dell ew dremas,
715 ahanas a wra pòr vrâs:
an bargain ny vÿdh edrek.
EVA
Farwèl, ow hothman a’n nev!
Me a’th car bys venary.
Dha Adam kerras pòr grev
720 me a vynn, dhe salujy,
ha’n aval y presentya.
[Yma Eva ow tyberth dhe Adam hag ow presentya an aval dhodho.]
SERPENT
Gwra indella, me a’th pÿs.
Ty a glôw ken nowodhow
kyns ow gweles ve arta.
EVA
725 Adam, Adam, pyth esta?
Golsow dhymmo ha deus nes.
Yma genef dhe’th plêsya.
Na barth dowt a brat eus gwrÿs;
may [whoffes] dhymm grassow.
* whothfes
ADAM
730 Welcùm, Eva! Os benyn vas.
Mars ew an nowodhow dâ
te a vÿdh rewardys,
ha’m holon inwedh ganja
te a vÿdh prest dhe’th plegadow.
EVA
[Dysqwedhes an aval.]
735 Merowgh, merowgh orth hemma!
[Tomma] gaya aval dhis.
* ot omma
Mar gwreth tastya anodha,
ev a drail dhejo dha les,
moy ès milyow a bensow.
ADAM
[Yma Adam ow kemeres own orth syght an aval.]
740 Deus nes; gas ve dhe weles
maras ewa aval dâ.
Lavar py veuva kefys.
EVA
Praga, Adam ow frias?
Dar, dowt eus dhys y weles?
745 Lavar dhymmo, me a’th pÿs.
ADAM
Ny bleg dhymm syght anodha:
dowt pòr vrâs yma dhymma;
nag ewa vas, me a grÿs.
Ty, mar pe hemma terrys
750 mes a’n wedhen dyfennys,
ragtha me a vÿdh grêvys.
EVA
Nefra na dhowt a henna,
Adam wheg, ow herenja.
Me a lever dhys, mar pleg,
755 in pan vaner y’n beuma.
Sera, ha me ow gwandra
me a glôwas awartha
wàr an wedhen unn el wheg
sur ow cana.
760 Me a’m beu wondrys fancy,
orth y weles i’n wedhen.
Ha dhe vy in cortesy
y profyas avell cothman
meur a daclow, re’m leouta,
765 ha pòr wordhy.
ADAM
Â, Eva, Eva, ty a fyllas,
ow cola orth an el-na.
Drog-pollat o, me a grÿs,
neb a glôwses ow cana,
770 hag a’th cùssulyas dha derry
an aval-na.
EVA
Sera, ev a gôwsys dhymm mar deg,
ny wodhyen tabm y naha;
ha’y bromys o mar wheg
775 may wrug ev dhymma cola.
Ny dhowtys, wàr ow ena,
a fâlsury.
Ha’y bromys yth o larjya:
mar gwren tastya an frût-na,
780 avell Duw ny a via,
ha maga fur.
My a [fylly] i’n eur-na,
* hevelly
a callen dos dhe’n pryck-na,
y fia bargain pòr fur.
ADAM
785 Â, owt, owt warnas, Eva!
Me a yll cùssya henna!
Tôwlys on dha vyshyw brâs,
ha wordhy dha gemeres.
Henna o hager-vargain,
790 Eva, me a laver dhis;
nebes lowr a vÿdh an gwain
pàn vo genes cowl-comptys.
Soweth, ellas!
EVA
[Profya an aval dhe Adam; yma ev orth y sconya.]
Taw, Adam, na vÿdh serrys;
795 ny dheuth drog whath anodha.
An keth peryl yth towtys,
hag a laverys dhodha
oll an peryl in pùb poynt.
Saw ev dhemma a wrauntyas
800 nag o dhemma dowt i’n câss,
wàr y peryl wondrys coynt.
ADAM
Â, mollath dhe’n horsen camm
ha dhejy inwedh gansa!
Ny a’n jevyth sur droglam
805 rag dha viaj i’n tor’-ma,
ha wordhy dha gawas blam.
EVA
[Gesowgh hy dhe gôwsel orth Adam yn serrys.]
[Yeâ], [yeâ], me a’n jevyth oll an blam
* eâ
dhyworthys je lemmyn, Adam,
pynag oll for’ êth an gam!
810 Saw a [pon] ny duwyow gwrÿs,
* pen
ny vies malbew serrys –
me a wor henna yn tâ.
ADAM
Taw, taw, na vÿdh dhymmo mar wocky:
an serpent o re wîly
815 ragos [she] i’n keth tor’-ma.
* se
Ev a [brefyas] lowr gow dhis,
* brofyas
ha genes ymôns crejys;
ow geryow a vÿdh prevys,
may fÿdh lowr pain ragtha.
EVA
820 [Yeâ], [yeâ], yth osta je den fur;
* eâ
ny vynnys orthyf cola.
Mar ny vedhaf ow desîr,
nefra ny’n gwelaf omma:
meth a’n unn spÿs.
[Gesowgh hy dhe brofya dyberth.]
825 An el eja i’n wedhen
y cowsas geryow efan,
ha me a’n crës.
Syr, wàr nebes lavarow,
tast jy part a’n avallow
830 pò ow herenja ty a gell.
[Profya an aval dhodho.]
Mir, kemmer an aval teg,
pò sur inter te ha’th wreg
an gerenja qwit a fyll,
mar ny vynnyth y dhebry.
ADAM
835 Henna yth ew trueth tra
abàn res dhymmo cola
pò kelly an gerensa
eus ordnys intera ny.
Eva jentyl, na vÿdh serrys;
840 me a ra oll dell vynny:
dro va dhymmo desempys,
ha me a ra y dhebry.
[Yma Eva ow ry an aval dhodho.]
EVA
[Yeâ], gwra dhymm indella
* eâ
drefen bew ow herenja
845 ty a vÿdh bys venary.
Mir an aval-ma omma.
Kemmer ha deber [toth tâ],
* totta
dowt me genes dha serry.
[Yma Adam ow recêva an aval; hag orth y dastya; hag orth y dôwlel dhe ves in unn repentya.]
ADAM
Ogh, ogh, tru! Ny re behas
850 ha re dorras an dyfen.
A tebel-benyn heb grâss,
ty re’m tùllas ve heb ken.
Agan corfow noth gallas.
Mir warnan pùb tenewen!
855 Omgwethyn ny gans del glas,
agan pryvetta pòr glos.
Y whòn gwir Duw agan Tas
y son dhyn y teg pòr vrâs,
me a’n sopos.
[Yma Eva ow meras orth Adam yn pòr goynt heb côwsel tra vÿth.]
860 Mir, mir! A’n gwelta, Eva?
Yma ev ow tos omma:
rag meth deun ny alemma
dhe gudha in tyller clos.
TAS
Adam, Adam, pandra wreth?
865 Prag ny dheuth dho’m welcùmma?
ADAM
Drefen ow bos noth heb qweth,
ragos yth êth dha gudha
i’n tyller-ma.
TAS
[Delyow fyges parys dhe gudha aga bryvetta.]
Pyw a dhysqwedhas dhyso
870 dha vos noth – treys, corf ha bregh –
lemen an frût, grâss na vo
mones dhe dhebry heb pegh.
Prag y wresta indella?
ADAM
Dhymma ve why a ros gwreg;
875 honna yw oll dha vlâmya:
hy a dorras an aval teg
hag a’n dros dhymm dha dastya.
TAS
Abàn golsta orty hy,
ha [gwethyl] dres ow dyfen,
* guthyl
880 in whës lavur dha dhebry
ty a wra bys i’th worfen.
Eva, prag y wresta jy
tùlla dha brias heb ken?
EVA
An serpent der fâlsury
885 a’m temptyas dha wuthyl henna;
hag y promyssyas dha ve
y fedhyn dha well nefra.
Hemma ew gwir!
TAS
Rag ty dha gola orty
890 ha tùlla dha brias lel,
nefra gostyth dh’y gour ty
me a ordên bos benyn.
Tryst jy dho’m ger.
May mogha y lavur hy
895 der wil ow gorhemmyn trogh,
na heb meur lavur defry
benytha ny’s tevyth flogh.
[Yma an Tas ow côwsel orth an serpent.]
Prag y wresta, mylegys –
lavar! – aga thùlla y?
SERPENT
900 Me a laver dhis an câss:
rag bos dedhy joy mar vrâs
ha me pùb eur ow lesky.
TAS
Serpent, rag aga themptya
meur a bain eus dhys ornys.
905 Mylegys [es] dres pùptra
* os
ha dres prëv ha best i’n bÿs.
Own ahanas rag nefra
den a’n jevyth pùpprës;
ha te prëv a wra cruppya
910 ha slynkya wàr dor ahës.
Inter ’y has hy ha te
me a wra envy nefra,
ha henna dheth pedn dhejy
dha’n dor sur a wra cropya.
LÛCYFER AN SERPENT
915 At omma hager-viaj,
ma’ hallaf kyny ellas!
Yth a’m brovas gwanndiak,
mayth ov poyntys dha bain brâs,
dha pyt iffarn, ow chif-plâss.
[Gesowgh Lûcyfer dhe dhos in mes a’n serpent; yma an serpent ow remainya i’n wedhen. Ha gesowgh e dhe gruppya wàr y dorr bys in Iffarn gans tros brâs.]
920 Me a vynn dallath cruppya
ha slynkya wàr dor ahës;
dhe’m shâp ow honen ottama,
why a wel omma, trailys –
drog-pollat ha brâs.
925 Kyn na’m boma lowena,
an chorl Adam hag Eva
dha iffarn y towns dhymmo
ha’ga issew rag nefra
poyntys der ganow an Tas.
930 Ha’n serpent tregens ena:
nefra ny dheu alena
rag yth ew mylegys brâs.
ADAM
A Das Duw, a’th wolowys
abàn ov dha dhrog tôwlys,
935 graunt dheth creatur, me a’th pÿs,
[na] part a oyl a vercy.
* neb
TAS
Adam, kyns ès dyweth an bÿs
me a wraunt oyl mercy dhis
ha dha Eva, dheth wre’ty.
940 Saw pòr wir dhymmo ve crës:
worth dha wreg drefen cola
rag terry an keth frûtys
a wrug dyfena dhywortys,
spern y teg dhymm ha [speres]
* spedhes
945 ha’n erbys an keth dor-na.
Ty a dheber in dha whës
dheth vara pòr wir nefra,
erna ves arta trailys
an keth dor kyns a wruga.
950 A dhoust omma y feus,
ha dha dhoust y dheuth arta.
[Gesowgh an Tas dhe ascendya dhe Nev.]
ADAM Dheth vodh re bo colenwys,
arlùth nev ha’n bÿs kefrÿs.
Me a yll bos lowenhës
955 kyns ès bos dyweth an bÿs,
cawas an oyl a vercy.
Kynth ew painys ow cortos
in iffarn in neb plâss,
ny ew neb a’n dendylas
960 drefen an dyfen terry.
TAS IN NEV
Myhâl, [iskydnyow’], el splann.
* skydnyow’
[Hellowgh] Adam gans cledha dan,
* helhowgh
ha’y wreg, mes a baradîs.
Ha dyw gweth dodhans gwra don
965 dh’aga hudha pùb sêson,
aga notha na ve gwelys.
MYHÂL IN NEV
[El ow skydnya]
Arlùth, me a wra henna:
parys yw genef pùptra
dha vos dhodhans alemma.
970 Adam, kê in mes an wlas
dha gres an bÿs dha vêwa:
te dha honen dha balas,
dheth wreg genes dha nedha.
[Yma an dyllas a grohen rës dhe Adam hag Eva gans an el. Recêva an dyllas. Gesowgh e dhe dhyberth in mes a Baradîs, hag Adam hag Eva orth y sewya. Gesowgh y dhe wysca an dyllas, ha dhe dhysqwedhes gwerthys ha kygel.]
Adam, at omma dyllas,
975 hag Eva, dh’agas qwetha.
Fystenowgh, bedhens gwyskys.
Fystenowgh tro ha’n daras,
rag omma ny wrewgh trega.
Agas toulys dha balas,
980 ha’gas pegans dha nedha,
ottensy parys.
*****
ANCOW
Me yw cannas Duw, Ancow,
omma dredha appoyntys.
Rag terry gormynadow
985 dha Adam gans Duw ornys,
ev a verow ha’y issew.
Indella yth ew poyntys
dha vyns a vêwa i’n bÿs:
me dhe ladha gans ow guw.
990 Adam na Eva peha,
ha dyfen an Tas terry,
mernans ny [wressens] tastya,
* wrussens
mès in plesour venary
y a [wressa] prest bêwa.
* wrussa
995 Omma ev yth o poyntys
chif-warden wàr paradîs,
ha der pegh a coveytys
oll y joy yth ew kellys,
may fedha painys ragtha.
1000 Gans an jowl y fowns tùllys,
der an serpent mylegys,
dell welsowgh warbarth omma.
[Yma Ancow ow tyberth in kerdh.]
ADAM
Henna yth ew trueth brâs,
der an serpent mylegys
1005 ny dhe vones mar gocky,
mayth ew kellys dhyn an plâss
o ornys dhyn leun a joy,
dha vêwa omma nefra.
Lemmyn, Eva, ow frias,
1010 henna yth o dha foly jy:
rag henna painys pòr vrâs
yma ornys ragon ny,
may hyllyn kyny dredha.
EVA
Me ny wodhyen gwil dodha,
1015 kemmys geryow teg a’m beuv;
der henna wàr ow ena
me a soposyas el nev
yth o va danvenys dhymm.
Sera, kyn [foma] crejys,
* fyma
1020 y flatteryng o meur gloryùs:
ny wodhyen guthyl na hen,
re’m leouta.
ADAM
 soweth, te dha grejy
dha’n jowl brâs ha’y anfujy!
1025 Rag yth o re wîly
pàn êth i’n serpent ajy
rag dha dùlla.
Abàn omma cowl-dyclos
hag a baradîs [hellys],
* helhys
1030 me a vynn dallath palas,
rag cawas sosten ha boos
dhymmo ve ha dho’m flehes,
hag aparell a dhyllas.
EVA
Inwedh me a vynn nedha,
1035 rag gul dyllas dho’m cudha
ha dho’m flehes eus genys.
ADAM
Elhâs, [gwèv] pàn ov ve genys!
* govy
Ow terry gormynadow Duw,
[hellys] on a paradîs
* helhys
1040 dha’n norvës er agan gu.
Tra vëth oll a rella les
ny gavaf omma neb tu,
na sosten moy ès bestas.
Fatla wren omwetha bew?
EVA
1045 Nyns ew helma paradîs,
â, nag ew, Adam, nag ew!
Ena yth esa flourys
ha frûtys teg aga lyw
dh’agan maga.
1050 Orta meras pàn wrellen,
chaunjys yw an rôwl lemmyn:
ellas, orth an prÿv cola!
ADAM
[Dysqwedhes dew vab dhedhy]
Dew vab yma dhymm genys,
ha tevys yth yns dha dus:
1055 why oll a’s gwel.
Cayn yth ew ow mab cotha,
ha Abel ew ow mab yonca –
flehes uvel ha jentyl.
[Yma ev ow côwsel orth Cayn.]
Me a vynn dhe why poyntya
1060 servys dha [tej] ha’y gela:
* tejy
rag rôwlya ës ha chattel.
Cayn, dha charj je a vÿdh
wàr [kerth], barlys ha gwaneth
* kergh
dha [wethyl] an dêga lel.
*wuthyl
[Yma ev ow trailya dhe Abel.]
1065 Hag Abel, an oblacyon
wàr an bestas ha’n ohen
ha’n devyjyow oll i’n gwel.
Ha pàn vo res degevy,
gorrowgh y dha’n Mownt Tabor,
1070 hag ena gwrewgh aga lesky,
dowt Duw genow’ dha serry
mar ny wren oblacyon lel.
CAYN
Adam, ow thas caradow,
me a ra heb faladow
1075 dha worhemmyn yn tien.
Res yw porrês lavurya
ha gonys an bës omma
dha gawas dhe ny sosten.
ABEL
[Ôn parys gans tan hag enkys.]
Mos dhe’n meneth me a vynn
1080 ha gwil an dêga lemmyn
ha lesky holma pòr glân.
Ha’n degves oll a bùptra,
oblacyon sur anodha
me a dylla oll gans tan.
CAYM
1085 Y lesky ny vannaf ve,
an ës na’n frûtys defry.
Taw, Abel, dhymmo, pedn cog!
Me a gùntell dreyn ha spern
ha glos dha lesky heb bern,
1090 hag a ra bùsh brâs a vog.
ABEL
Cayn, nynj ew henna gwrÿs vas.
In gordhyans dha Dhuw an Tas
gwren agan sacryfîs lel.
Duw a dhervyn bos [gwerdhys]
* gordhys
1095 gans an gwella frût pùpprÿs.
Me a’n gwra awos merwel.
Cayn, ow broder, mir ha preder:
henna yw mog wheg.
CAYM
1100 Taw, dhe’th cregy!
Hemma yw gwell defry,
te fol crothak!
ABEL
Ny yll bos
pàn wreth gans glos
1105 dheth sacryfîs!
CAYM
Re Dhuw a’m ros,
mensen dha vos
uhel cregys!
Rag erya sur wàr ow fynn
1110 me a’th wesk, harlot, jaudyn,
mayth [omelly] dhe’th kilben.
* omhelly
[Challa parys]
Kemmer henna,
te plos adla,
wàr an challa gans ascorn an challa!
ABEL
[Yma Abel gweskys gans challa hag ow merwel]
1115 Â tru ellas!
Te re’m ladhas,
Cayn, ow broder.
I’n bÿs-ma rag dha wrians
ty a berth sur [gossydhyans] –
* kessydhyans
1120 ken na breder!
CAYN
Otta marow horsen chorl:
ny vannaf bos controllys:
[Sowsnek]
he is now rid out of the world:
y fensen y vos cudhys
1125 in neb toll ke.
An gwas a vynsa lesky
agan [ësow] in tevry –
* ës, ësednow
Ny yllyn perthy henna.
Dha Dhuw nynj eus otham vÿth
1130 awos cawas agan pÿth,
me a wor gwir.
[Tôwlel Abel in cledh]
Ow thas kyn fo va serrys
pàn glôwa an nowedhys:
y vos ladhys, me ew [her]:
* er
1135 ny sensaf poynt.
Merowgh py ma va tôwlys
in cledh dha vones pedrys:
ny’m beus edrek vÿth i’n bës,
gans ow dorn ky’th ewa ledhys,
1140 par dell oma gwycor coynt.
TAS
[Pàn vo an Tas ow côwsel orth Caym, gesowgh hemma dhe veras dhe’n dor.]
Caym, dhymma py ma Abel?
Ow [gweryby] uskys gwra.
* gortheby
CAYN
Ny wòn, arlùth, diogel!
Henna – ty a wor yn tâ –
1145 my nynj ov warden dhodha:
perhaps bleydh so mot I go
a’n ladhas pols alemma,
an harlot plos.
Cooth ew ev hag aflythys:
1150 pàn na ylla omweres,
y vaw ny vydna’ bos.
TAS
Otta voys mernans Abel:
dheth vroder prest ow kelwel
a’n dor warnas pùb tyller!
1155 Mylegys nefra re by,
hag oll an tir a bêwhy
ew mylegys i’th ober.
Frût dâ bydnar re dhocka,
na dader avell nepprës.
1160 Ow mollath y rov dhysa;
mollath ow Mab ha’w Sperys,
dhyso kemmer!
CAYN
[Bydnar re verra Caym orth an Tas wàr y fâss; gesowgh e dhe veras dhe’n dor ha dhe grena.]
Dheth voys, arlùth, a glôwaf,
saw dha fâss me ny welaf,
1165 sur er ow gu.
Moy ew ow gwann-oberow
hag inwedh ow fehasow
ès [tell] ew dha vercy, Duw,
* dell
dhymm dha ava.
1170 Lemmyn dyfreth ov ha gwag
pòr wir dres oll tus i’n bÿs:
me ny wòn leverel prag
gans peb na vedhaf ledhys
ewn rag an keth ober-ma.
TAS
1175 Caym, na vedhys indella –
rag dha ladha den mar qwra
ev a’n jevyth seyth kemmys.
[Gesowgh an Tas dhe wil an ger-ma in mark wàr y dâl: ômega.]
Tôkyn warnas me a wra –
henna gwelys pàn vo va,
1180 ny vedhys gans den tùchys.
CAYN
Me a vynn mos dho’m sîra,
dha weles pana fara
a wra ev a’n nowedhys.
Now god spêda dhis, ow thas!
1185 Me a wrug oblacyon brâs
hag a loscas showr a ÿs.
[Yma an Tas ow tyberth dhe Nev.]
ADAM
Henna yth o gwrÿs pòr dhâ.
Py ma Abel – cows henna –
der nag ewa devedhys.
CAYM
1190 Anodha mars eus preder,
worth y wethyas govyn e.
A [rogella] y vroder,
*rôwl(h)a
me a’n sens gweth ès bùcka:
ny wòn pyth êth dha wandra!
ADAM
1195 Hemma yth ew [gorryp] scav –
* gorthyp
yma ow gwil ow holon clâv
wor’ dha glôwes i’n tor’-ma.
Ty re’n ladhas, re’m leouta –
ow mollath dhis rag henna,
1200 ha mollath dha vabm ganso
te a vÿdh sur magata.
An nowodhow pàn glôwa
’y holon terry a wra.
Omskemunys dell ota,
1205 qwyck in ker’ kê alebma;
ny [berraf] gwel ahanas.
* borthaf
Rag cavow sevel omsaf:
wàr dor lemmyn [omhelaf],
* omwhelaf
ow holon [ter] dew gallas.
* inter
CAYN
1210 Omskemunys lowr yth ov,
nynj ew res ’skemuna moy.
Ny’th ania’ – [perth] jy cov –
* porth
na ow dama yn tefry:
me a vynn kyns ès hedhy
1215 mos alemma,
[Yma Eva ow tos dhe Adam may ma a’y wroweth hag ow profya y gemeres in bàn.]
ha gwandra adro i’n pow;
kebmys yw an molothow,
dowt yw dhymm cawas trigva.
EVA
Adam, pandra wher dhe why,
1220 indelma bones serrys?
In ow holon pòr dhefry
yth oma pòr duwhanhës,
orth dha weles i’n stât-ma.
ADAM
 Eva, ow frias ker,
1225 ow holon ew ogas trogh;
oll ow joy yth ew pòr wir
kellys der mernans ow flogh,
neb a geren an moyha.
EVA
Sera, ny wòn convedhes
1230 agas duwhan in neb for’.
Agan dew vab – dha Dhuw grâss –
yth yns pòr vew – bÿth na sorr –
whath nynj ew pell.
Caym hag Abel, te a wor,
1235 ornys yns dha Vownt Tabor,
dha wil offryn diogel.
Ha mir! Cayn otta ena,
devedhys dha dre [toth tâ]:
* totta
rag henna sav, y praydha,
1240 ha gas cavow dha wandra:
me ny brederaf gwell for’.
ADAM
Eva, nynj ew dha geles
an ober-ma dha weles.
Ledhys yw Abel – na sorr!
EVA
[Yma Eva cudhys, ow terry hy blew hag ow codha wàr Adam dhe’n dor. Yma ev orth hy honfortya.]
1245 Pywa! Abel yw ledhys?
Duw dyfen y’ foja gwir!
Nynj eus den vÿth oll i’n bÿs
dha wuthyl an keth mùrder
mès te ha’w mab cotha Cayn.
ADAM
1250 Â! Gans Cayn omskemunys
ow mab Abel yw ledhys,
mayth ov genys dha veur pain.
Sorr Duw ha trobel pùb tu
yma pùb our ow cressya,
1255 i’n bÿs-ma hedre [von] bew
* ven
[ow sur a wra painya].
* a wra sur ow fainya
Ny’m beus joy a dra i’n bÿs!
EVA
Owt, ellas! Pandra vÿdh gwrÿs?
Hemma ew yêyn nowodhow:
1260 ow holon yth ew terrys:
’fensen ow bosaf marow!
Soweth bythqweth bos formys!
Â, te Cayn omskemunys,
ow mollath dhejo pùpprës!
1265 Henna o gwann-ober gwrÿs,
may ma Duw ha’n nor kefrÿs
warnas pùb eur ow cria.
Rag henna woja hemma
nefra ny wren rejoycya,
1270 mès pùb eur oll ow mornya,
heb joy vÿth na lowena,
der dha wadn-ober omma.
Rag henna voyd alemma,
na whela agan nia,
1275 mab molothow par dell os.
Ow mollath dhejo pùpprës,
ha mollath dha das kefrÿs
te a vÿdh in jëdh ha nos!
CAYN
Me ny wrav vry a henna,
1280 me a lever dhis, dama:
kebmys molothow omma
me a wor – ny sewenafa
nefra i’n bës!
[Yma Caym ow côwsel orth y wreg.]
Rag henna mos alemma
1285 me a vynn, ny wòn pyle:
rag bythqweth me ny’n kerys!
Malbew edrek eus dhymma
a’n chorl Abel eus ladha:
avoyd, dama!
1290 Cùntell warbarth ow fegans:
me a vynn mos pòr uskys,
ha woja hemma dewhans
pell in dyfeth dha wandra.
CALMANA y wreg
 Cayn, Cayn, ow frias ker,
1295 ty a wrug pòr dhrog-ober,
dha ladha Abel, den dâ.
Dheth own vroder yth o va,
ha’w broder ve magata;
rag henna warbynn kynda
1300 yth o dhis [motty] ladha:
* mos dh’y
sorr Duw yma dhyn ragtha.
CAYN
Tety valy! Bramm an gath!
Nynj eus edrek dhymmo whath
awos an keth ober-na.
ADAM
1305 Ow frias, gwella dha jer;
gas dha ola ha’th uja;
gwrew’ grâss dh’agan maker.
Agan lavur i’n bÿs-ma
ny a’n dylas ha moy.
1310 Rag henna woja hemma
yn chast gwren ny kesvêwa,
ha carnal joy i’n bÿs-ma
ny a vynn warbarth naha,
der vodh an Tas a vercy.
TAS
1315 Adam, na wreth indella
bêwa i’n keth ordyr-na.
Dheth has a wra encressya
heb nùmber dha acomptya:
indella yth ew appoyntys.
1320 Ty a vÿdh mab denethys
a dha corf sur – na wra dowtya.
Henna a vÿdh haval dhis,
na yll den bos havalla,
ha genef y fÿdh kerys.
ADAM
[Yma Adam ow mos wàr benn dêwlin.]
1325 Arlùth, benegys re by,
orth ow gwarnya indella!
Dheth vlonojeth pòr dhefry
re bo colenwys nefra.
CAYN
Calmana, ow whor, fysten:
1330 gas ny dha vos alemma,
rag nanj ew hy prÿs yn t’en
ma’th ew res in ker’ v’ajya.
Degyn genen agan pegans.
Par dell osta ow frias
1335 ha’w whor abarth mamm ha tas,
gallas genef sorr an Tas
rag ladha Abel, penn brâs;
inwedh mollath mamm ha tas
rës yw dhymmo moy ès cans.
CALMANA
1340 Â Caym, te a fyllas meur
rag [gwethyl] an keth ober:
* guthyl
ragtha yth os mylegys.
Agan tas ha mamm Eva
lowr ymowns y ow mornya.
1345 Gans y ny vÿdh ankevys
an mùrder bys venary.
Kebmys ew gans y mornys,
aga holon ew terrys
rag cavow, [medhaf] y dy.
* bedhaf
CAYN
1350 Awos henna ny wrav vry,
na anodhans y bys voy
me ny settyaf gwel’ gala!
Genef lowr y a sorras,
hag a’m molethys mar vrâs:
1355 ny sowenaf, gòn yn tâ,
nefra i’n bÿs.
Rag henna deun alemma
in pellder dhyworth ow thas:
in cosow mannaf bêwa
1360 pò in bùshys ha brâkys brâs.
Rag ny byjaf bos gwelys
awos mernans.
Rag an mùrder o mar vrâs
ny yll Duw dhymmo gava,
1365 na ny vedhaf in neb câss
dha’m tas awos dyscudha
unweyth dha whelas gevyans.
CALMANA
[Gesowgh e dhe dhysqwedhes an mark.]
In henna yth os dha vlâmya:
Duw a settyas mark warnas,
1370 ewn in corn dha dâl omma,
ha indelma y leverys
an geryow-ma pòr dhefry: –
Pynag oll den a wel henna
hag a wrella dha ladha,
1375 ev a’s tevyth seyth plag moy.
CAYN
A’n promys me ny rov oy!
Y drystya ny vannaf ve,
dowt bos tùllys.
Abàn ew pùptra parys,
1380 deun ny in kerdh kekefrës,
pellder adro i’n bÿs.
[Neb fardel yw degys gansans.]
Ha’gan flehes kekefrÿs –
whath ky’th yns y mar vunys,
me a dhog rann wàr ow heyn.
1385 Uskys lemmyn!
CALMANA
Gwra indella, me a’th pës.
Me a led an vowes a’m dorn.
Ow holon yth ew serrys
that since the time that I was born
1390 bythqweth me ny’n beus moy duwhan.
*****
ADAM
[Dysqwedhes Seth]
Gordhys re bo Duw an Tas!
Mab dhymmo yma genys,
ha tevys dha boya brâs.
Seth ow mab yth ew henwys –
1395 why a’n gwel otta omma.
Me a bÿs dha’n lel Drynjys,
hedre vo omma i’n bës,
dha vos lel servant dhodho.
TAS
Adam, me a lever dhis:
1400 dha vab Seth ew dôwysys
genef prest dho’m servya ve.
A skians y fÿdh lenwys
hag a gonnek magata.
Ny vÿdh skians vÿth i’n bës
1405 mès y aswon ev a wra.
Der â [planantys] mes a chy,
* planettys – here in the original sense of moving heavenly bodies
der howl ha ster awartha,
ev a ra oll decernya;
an pÿth a vÿdh woja hemma;
1410 kekefrÿs a dhrog ha dâ.
ADAM
[Yma Adam ow mos wàr benn dêwlin, ha Seth kefrÿs.]
Meur wordhyans dhis, ow formyor,
ha gwrior a oll an bës!
Y bosta arlùth heb par
in pùb plâss re bo [gwerdhys]!
* gordhys
1415 Neb a’th [honor] ny dhrogfar.
* onor
In Seth re bo colenwys
par dell vo dha vodh nefra
omma pòr grev.
SETH
Ha me inwedh, arlùth nev,
1420 a’th lel-[wonys] dell vo res,
* woneth
par dell osta arlùth crev.
Hedre [von] omma i’n bÿs,
* ven
clôw je ow lev:
may’m boma grâss woja hemma
1425 dhe’th weles in lowender
gans dha eleth awartha
uhel in nev.
LAMEK in tent
Peace I say! Golsowowgh ader dro
orthyf ve, myns eus omma!
1430 Lamek yth ew ow hanow:
mab yth ov – cresowgh dhymma –
dha [Vantùsale] forsôth.
* Vethùsael
A Caym, mab Adam,
yth ov sevys a’n seythves degrê;
1435 arlùth brâs senjys – in prov
ny’m beus par sur ow bêwa.
Peb a’m [honor] par dell goodh.
* onor
Drog-pollat ov, re’m leouta:
nameur a dorn dâ ny wrav,
1440 mès pùb eur oll ow pylla
a dus wann mara callaf –
ow fancy yw henna.
Whath kynth ew ow hendas Cayn,
pòr bad-den lowr acomptys,
1445 me a’n kemmer in dysdain
mar ny vedhaf ve prevys
whath meur lacka.
Moy ès unn wreg dhymm yma,
dho’m plesour rag gwil gans y;
1450 ha sur me ew an kensa
bythqweth whath a veu dew wreg.
Ha’n mowysy lowr plenty
yma dhymm – nynj yns dainty –
me a’s kev pàn vydnaf ve,
1455 ny sparyaf anodhans y,
malbew onen a vo teg.
Saw yth ov wondrys troblys:
scant ny welaf unn banna!
Pyw an jowl? pandra vÿdh gwrÿs?
1460 me ny wòn, wàr ow ena,
na whath ny gavas gweres.
An plesour eus dhymm i’n bës
yth ew gans gwarak tedna.
Me a vynn mos pòr uskys
1465 dha’n forest qwyck alemma,
ha ladha an stranj bestas.
Awos kig a’n bestas-na,
na a vest na lodn i’n bës
ny [wressyn] bythqweth tastya:
* wrussyn
1470 na whath kig genen debrys
na gwin ny ûsyn badna.
Vytel erel dhyn yma
ha pegans lowr dha vêwa:
gans crehyn an bestas-na
1475 me a ra dyllas dhymma,
par dell wrug ow hendasow.
Ha’w hendas Caym whath ew bew:
i’n dyfeth in mesk bestas
yma ev prest ow pêwa.
1480 Drefen serry an Tas Duw
tôwlys ew dha vyshyw brâs,
rag drog-pollat par dell ew
ha lenwys a volothow.
[Gwarak ha seth parys gans an servant]
Ow servant, deus mes omma,
1485 ha’w gwarak dro hy genes.
Me a vynn mos dha wandra,
bestas gwyls dha aspias,
hag a vynn gans ow sethow
ladha part anodhans y.
SERVANT
1490 Agas gwarak ha sethow
genef ottensy y parys:
me a’s led bys i’n cosow
hag ena y fÿdh kevys
plenty lowr yn pòr dhefry.
[Dybarth Lamek. Yma y servant orth y lêdya dhe’n forest ogas dhe’n bùsh.]
CAYN
1495 Gans pob me ew ankevys;
ny’n aswon nameur a dus.
Cayn me a vÿdh henwys,
mab cotha Adam, tôwlys,
why a wel, dha vyshyw brâs.
1500 Whath ow holon yth ew stowt:
awos ladha Abel lowt
na whath ’wos mollath an Tas
ny’m beus edrek vÿth i’n bës.
Why a’m gwel, overdevys
1505 yth oma warbarth gans blew:
ny byjaf bones gwelys
gans mab den i’n bÿs-ma bew,
drefen [om] bos omskemunys.
* ow
Ha’w thas Adam, y vollath
1510 gallas genef ha’y sorr brâs:
drefen henna in neb plâss
ny allaf cavos powes –
mab molothow ejof gwrÿs.
Der henna my ny vedhaf
1515 dos in mesk pobel nepprÿs,
mès pùb eur ow omgwetha
i’n cosow hag i’n bùshys,
avell best prest ow pêwa.
Ow foly yth ew mar vrâs
1520 ha’w holon inwedh pòr browt,
ny vannaf dhyworth an Tas
whilas mercy sur heb dowt,
kyn na’m boma lowena.
Own yma dhymm a bùb den,
1525 ganso dha vones ledhys;
saw an Tas Duw y honen
y vark warnaf y settyas
poran gans y own dêwla –
why oll a’n gwel.
[Dysqwedhes an mark]
1530 Hag yth côwsys indelma: –
Na wra den vÿth ow ladha,
wàr bin y dhysplesour lel.
Hag ow ladha neb a wra,
seythgweyth y wra aqwytya,
1535 y côwsys, gans charj pòr grev.
Saw whath ’wos an promys-na
meur yth esof ow towtya:
y bedna’ dhymm ny vynn ev.
[Gesowgh e dhe gudha in bùsh.]
Rag henna wàr ow ena
1540 me a vynn mos dha gudha
in neb bùsh, ky’th ew dhymm grêf.
SERVANT
Mêster dâ, der dha gummyas,
me a wel unn lodn pòr vrâs
hans in bùsh ow plattya.
1545 Sera, in mesk an bestas
stranj yth ew ev dha weles –
merowgh, mêster, py ma va.
LAMEK
Bÿdh war dhymm na vo va den,
rag me ny allaf medra;
1550 set ow seth dhe denewen
may hallen tenna dhodha –
na [berth] dowt, y fÿdh gweskys.
* borth
SERVANT
[Gesowgh dh’y was composa an seth; ena tenna.]
Nefra na wrewgh why dowtya:
ken ès best nag ew henna,
1555 ha stranj yw dha vos gwelys.
Now otta an seth compes:
tenn hy in bàn bys i’n pil,
par dell os archer prevys,
hag a ladhas moy ès mil
1560 a vestas kyns ès lemmyn.
LAMEK
Now otta an seth tennys,
ha’n best sur yma gweskys;
y vernans gallas ganja.
[Pàn vo Caym gweskys, gesowgh goos dhe apperya, ha Caym dhe godha.]
Led ve qwyck [bys in] dhodha
* bys
1565 may hallen ve attendya
pan vaner lonn yth ewa.
CAYN
Owt, ellas! Me yw marow:
ny’m beus bêwa na fella.
Gwenys ov der an asow
1570 ha’n seth gallas qwit dredhof;
pòr ogas marow yth ov.
[Yma Lamek ow tos dhodho ha’y dava.]
Par dell veuma ùngracyùs,
lemmyn yth oma plâgys
dell welowgh why oll an prov.
LAMEK
1575 Owt, te vylen! Pandr’eus gwrÿs?
Sur hemma ew den ledhys –
me a’n clôw prest ow carma.
SERVANT
Ow carma yma an best,
me a’n gwel ow trebuchya.
1580 Gallas gonja, hager-vest!
Roy y grohen dhymm, y praydha,
dha wil qweth dhymm dha wysca.
Blewak coynt yw ha hager:
ny wòn pan vest ylla bos.
1585 Yth [falsa] orth y favour
* havalsa
y bosa neb bùcka nos,
ha henna y fÿdh prevys.
[Omma yma Lamek orth y dava.]
LAMEK
Gorta! Gas vy dhe dava
drefen gweles mar nebes.
1590 Pyw osta? Lavar dhymma
mars [es] den pò best brâs –
* os
dowt ahanas dhymm yma.
CAYN
 soweth, omskemunys!
Me ew Cayn, mab dha Adam:
1595 genes yth oma ledhys.
Mollath dhis dha dhas ha mamm,
ha’w mollath ve gans henna.
LAMEK
Pywa! Te ew Cayn, mab dha Adam?
Ny allaf crejy henna.
1600 Dyfelebys os ha cabm;
overdevys oll gans henna
yth os gans blew.
Prag yth osta indelma
i’n bùshys ow crowedha?
1605 Marth brâs yth ew.
Me ny allaf convedhes
y bosta je ow hendas,
na car vÿth dhymm yn tefry.
CAYN
A’m corf yth os devedhys,
1610 hag a Adam dha hendas.
Lemmyn yth os mylegys,
ha seyth plag te ha’th flehes
a vÿdh plâgys – crës dha ve.
Mark Duw warnaf ew settys –
1615 te a’n gwel in corn ow thâl.
Gans den pàn vo convedhys,
worthyf ve certan ny dal
bos mellys awos neb tra.
LAMEK
Te a wel very nebes;
1620 banna ny allaf gweles
dha vos acomptys, re’m leouta.
Prag y wrug Duw settya merk
in corn dha dâl? Dhymm lavar.
Kyn verhen warnas mar stark,
1625 ny welaf meur a’th favour,
na merk vëth oll i’th tâl.
CAYN
Me a lever heb y dy: –
Genef Duw a wrug serry
ha’y vollath yn pòr dhefry
1630 dhymm a ros.
Drefen ladha ow broder –
Abel o henna: preder
mara mynta y wothfos.
Der henna me a dhowtyas
1635 gans peb y fedhen ledhys,
saw Duw dhymma a wrauntyas,
wàr y dhysplesour ev rÿs,
ny vedhen [i’n keth della].
* in ketella
Ha pynag oll a wra henna,
1640 plâgys y fedha ragtha;
ha’y verk y settyas omma
in corn ow thâl rag tôkyn.
Ha genes [she], omskemunys,
* se
yth o me dha vos ledhys
1645 ewn a’th dêwla je lemmyn!
LAMEK
 soweth! Gweles an prÿs
genef y bosta ledhys,
mars ew ty, Cayn ow hendas!
Ow boya o dha vlâmya:
1650 ev a ornas dhymm tenna,
ha me ny welyn banna –
me nebes pòr wir yn fas!
CAYN
 Lamek, drogwas yth os,
ha me inwedh meur lacka.
1655 Hemma o venjans pòr vrâs
ha jùst plag ornys dhymma.
Soweth an prÿs!
LAMEK
Cayn, whath kynth ota ow hendas,
dha aswon me ny wodhyen,
1660 na ny wrugaf dha weles
nanj ew sur lies bledhen,
drefen bos dyfelebys.
CAYN
Dyfelebys ov pòr veur,
hag overdevys gans blew;
1665 bêwa yth esof pùb eur
in tomder ha yêynder rew,
sur nos ha dÿdh.
Ny byjaf gweles mab den
gans ow bodh in neb termyn,
1670 mès company liesgweyth
a bùb bestas.
Oll an trobel dhymm yma
an chorl Abel rag ladha –
hemma ew gwir, dhymmo trest.
LAMEK
1675 Prag y wrusta y ladha,
hag ev dha vroder nessa?
Henna o gwadn-ober gwrÿs.
CAYN
Drefen ev dho’m controllya,
ha me y vroder cotha;
1680 ny wrug revrons dhymm i’n bës.
Der henna me a angras,
ha pòr uskys a’n ladhas –
ny’m beus edrek a henna.
Mollath Duw ha tas ha mamm
1685 gallas genef ve – droglamm –
poran rag an ober-na.
Ow holon whath yth ew prowt,
kynth oma ogas marow.
Mercy whelas yma dhymm dowt
1690 dhymmo rag an oberow.
Me a wor y vos Duw stowt:
dhymmo ny vydn ev gava,
na gevyans me ny whelaf.
Yth esof ow tremena.
1695 Dheso ny vannaf gava.
Ow ena ny wòn pyth â.
Dha iffarn ew y drigva:
ena tregens, gwâv ha hâv.
LAMEK
 soweth! Gweles an prÿs!
1700 Cayn, ow hendas, ew marow.
Ragtha ty a vÿdh ledhys,
a fâls-lader casadow!
Sqwattys ew dha empydnyon!
[Y ladha gans gwelen]
SERVANT
Owt, ellas! Me ew marow
1705 ha’w fedn sqwattys pòr garow:
why a’n gwel inter dyw rann.
LAMEK
Rag henna mos alemma
my a vydn gwella gallaf.
Ny amownt [gwethyl] duwhan
* guthyl
1710 lemmyn ragtha.
[Dybarth in kerdh]
KENSA DYOWL
Yma Cayn adla marow:
deun dhe hedhes dha bonow,
ha’n paja Lamek ganso.
SECÙND DYOWL
Deus, a ena mylegys!
1715 Dheth vroder te a ladhas:
Abel, neb o den gwiryon.
In tan te a wra lesky,
ha’n keth paja-ma defry,
in iffarn, why drog-lowan.
[Yma an dewolow orth aga don gans tros brâs dhe Iffarn.]
KENSA DYOWL
1720 I’n pyt-ma y wreth trega
genef ve abarth ’woles,
hag a losk in tomder tan.
Nefra ny dhewgh alena,
myns na wra bodh an Tas.
*****
ADAM
1725 Seth, ow mab, deus omma,
ha golsow ow derivas: –
Hirneth bew ov i’n bÿs-ma,
ma’th ov sqwith a’n lavur brâs
eus dhymmo pùb nos ha dÿdh.
1730 Rag henna kê alemma
dha baradîs heb lettya
ha’n oyl a vercy whela
mar kyllyth. Awos neb tra
na dhowt: [gorryp] ty a vÿdh
* gorthyp
1735 oll a’th negys.
SETH
A das ker, ny wòn for’ dhy,
na ny veuv bythqweth ena:
me ny allaf predery
pana gwarter yth ama,
1740 ser’, dha whilas paradîs.
ADAM
Gwith in hans compes dha ÿst.
Na gemmer dowt na mystrest,
mès an for’ a vÿdh kevys
i’n vaner-ma
1745 der ow oberow ena.
Ty a wel olow ow threys
pàn deuth ve a baradîs,
ewn an very prynt leskys
pàn veu an nor mylegys.
[El in yet Paradîs, cledha splann in y dhorn]
1750 Ha pàn deffesta dha’n plâss,
ty a gev in yet udn el
a ro gorthyp dhis i’n câss,
ha’w desîr ny wrav fyllel –
bÿdh avîsyes a bùptra
1755 a welyth, ow mab, ena.
SETH
[Gesowgh Seth dhe dhyberth ha sewya prynt treys Adam dhe Baradîs.]
Ow thas ker, mos alemma
me a vynn in by and by,
hag y teuv dhe why arta
gans [gorryp] kyns ès hedhy
* gorthyp
1760 der bodh an Tas awartha.
Me a wel ol treys ow thas
a’m led ve dha baradîs:
hemma ew [marùjyon] brâs:
* marthùjyon
an nor sur ny sowenas
1765 i’n for’ may wrug avy kerras.
Der temptacyon brâs an jowl
châcyes on a baradîs,
mayth êth genef hager-dowl,
ha dha vyshyw brâs codhys
1770 yth [en] ny der ordyr an Tas.
* on
Tru, govy!
[Gwedhen in Paradîs gans maghteth awartha, owth istyna an serpent in hy brehow]
Me a wel an plâss gloryùs
ha’n el i’n yet ow sevel,
splann dha weles ha precyùs.
1775 Me a vynn mos pòr uvel
ewn dhodha dh’y salujy.
El Duw an nev awartha,
dhis lowena ha meur joy!
Devedhys yth ov omma
1780 gans Adam ow thas dhe why
mar, ’della, mar th’ewgh plêsys.
EL CHERÙBYN
Seth, deus nes ha lavar
dha negycyow heb danjer,
ha na gemmer own i’n bÿs.
SETH
1785 Ow negys yth ew hemma:
dha whelas oyl a vercy.
Charjys yth ov indella
gans ow thas omma dhe why,
agas bodh mars ew henna.
1790 Rag yth ew ev coth gyllys
hag i’n bÿs-ma nanj ew sqwith.
Y drobel yth ew kemmys,
whansek nynj ew dha dra vÿth,
mès pùb eur ’ma ow cria
1795 [warlerth] an oyl a vercy.
* warlergh
EL
Deus nes dhe’n yet, Seth, ha mir:
te a wel oll paradîs.
Avîs pùptra ha lavar
pandra welyth a stranjnes
1800 i’n jardyn abarth ajy.
[Gesowgh Seth dhe veras ajy dhe Baradîs.]
SETH
Agas bodh mars ew henna,
me a vynn scon avîsya
an [marùjyon] eus ena.
* marthùjyon
[Ena yma ev owth avîsya pùptra oll, ow qweles dyw wedhen, hag in unn wedhen yma an Werhes Ker Maria a’y eseth, ha’y mab Jesus in hy barlen i’n wedhen a vêwnans awartha, hag i’n wedhen aral yma an serpent a wrug dhe Eva debry an aval.]
EL
Lemmyn Seth, lavar dhymma
1805 aberveth pandra welta.
Na wra keles unn dra.
SETH
Me a wel sur unn gwedhen
ha serpent inhy avadn:
marow sëgh hy a ’valsa.
EL
1810 Honna ew an keth wedhen
a wrug kyns dheth vamm ha tas
debry an aval a’n anken,
o dyfednys gans charj brâs
a anow an Tas gwella.
1815 Ha’n serpent-na a welta,
yth yw an very prÿv-na
a wrug an jowl dha entra
in’y hy rag temptya
dheth vamm Eva.
1820 Der henna Duw a sorras
ha dha ve ev a ornas
alena aga châcya.
Lavar pandra welta moy.
SETH
Me a wel goodly wedhen
1825 ha’y thop pòr uhel in bàn –
bys in nev ’ma ow tevy.
Ha’y gwredhow dha’n dor isel
yma ow resek pòr lel,
bys in iffarn, pyt pòr grev.
1830 Hag ena ow broder Cayn
me a’n gwel ev in meur bain
hag in trobel mayth ew goev.
Hag in top an keth wedhen
me a wel unn maghteth wheg,
1835 ow sedha yn pòr certan,
hag in ’y [devra] flogh teg
* dywvregh (or perhaps dywvron, cf 1909)
dell [haval] dhymm indella.
* hevel
EL
[Yma an El ow mos dhe’n Wedhen a Vêwnans hag ow terry aval; hag ow kemeres teyr sprusen, hag ow ry an re-ma dhe Seth.]
Me a laver dhis dyblans,
henna – lel yth ew henwys –
1840 ew an wedhen a vêwnans.
Me a hedh rann a’n frûtys
hag a dhro part anedha,
aval pòr vrâs.
Mir, at omma teyr sprusen,
1845 a dheuth mes a’n aval-ma.
Kemmer y ha gorr in bàn
in neb tyller dha govva,
ha dog y genes dhe’th tas.
Pàn vo dyweth y dhedhyow
1850 hag i’n dor dha vos encledhys,
gorr sprusen in y anow;
ha’n dhew aral kekefrÿs
bedhens gorrys in y dhewfrik.
Hag y tev a’n keth sprus-na
1855 unn gwedhen woja hemma –
na [berth] dowt – a vÿdh pòr deg.
* borth
Ha pàn vo hy cowl-devys,
hy a vÿdh pùb eur parys
dha dhon an oyl a vercy.
1860 Pàn vo pymp mil ha pymp cans
a vledhydnyow cler passyes,
i’n eur-na gwaityens dewhans
[warlerth] oyl mercy pùpprÿs,
* warlergh
ha salvador yn tefry
1865 a’n dora mes a bainys.
Lavar dhe’th tas indella,
ha dhodha yth yll trystya;
indelma yth ew poyntys.
Fysten dewhans alemma.
1870 Ow banath dhis.
SETH
Meur a ras dhe why, el Duw,
ow tysqwedhes dhymm pùptra.
Dh’ow thas ker oll par dell ew
me a vynn sur y dhesca,
1875 an [marùjyon] dell ew brâs.
* marthùjyon
Me a vynn mos alemma
in hanow Duw awartha
dha dre dha Adam ow thas.
[Yma Seth ow mos dh’y das gans an sprus, hag orth aga ry dhodho.]
Lowena dhe why, ow thas!
1880 Devedhys a paradîs
yth ov lemmyn, dha Dhuw grâss!
Ow negycyow yth ew gwrÿs
par dell wrussowgh dhymm orna.
ADAM
Welcùm os, Seth, genef ve:
1885 pana nowedhys eus genes?
Mars ew an oyl a vercy
drës genes omma dhe’th tas,
pòr lowen me a via.
SETH
Nag ew whath, ow thas, forsôth:
1890 me a lever dhewgh dell goodh
an gwrioneth a bùptra.
Pàn deffa an termyn plain
a pymp mil ha pymp cans vledhen,
an oyl a vercy in nena
1895 a vÿdh kevys.
In paradîs y whelys
dyffrans [marùjyon] heb dowt:
* marthùjyon
specyal unn gwedhen gloryùs
ow hedhes in bàn pòr stowt
1900 bys in nev sur, me a grÿs.
Ha’y gwredhow dha’n dor isel
bys in iffarn ow hedhes,
hag ena pòr wir heb fall
yth esa in trobel brâs
1905 ow broder Cayn in painys.
Now in top an wedhen deg
yth esa unn vyrjyn wheg
ha’y flogh pòr sêmly mailys
in ’y [devran], wondrys whans.
* dywvron
ADAM
1910 Gordhys re bo Duw an Tas,
ow ry dhymm an nowedhys.
Sur ny’m beus ger (?) vÿth mar vrâs,
nanj ew termyn tremenys
a vledhydnyow moy ès cans.
SETH
1915 Me a welas gwedhen moy
ha serpent in bàn iny –
marow sëgh hy a [falsa].
* havalsa
ADAM
Honna o drogprëv heb nàm
a dùllas Eva dha vabm:
1920 der henna y kelsyn jam’
joyes paradîs rag nefra.
SETH
At omma teyr sprusen drÿs
mes a baradîs dhe why:
a aval y fôns terrys,
1925 a dheuth a’n wedhen defry
ew henwys gwedhen a vêwnans.
An el a ornas dhymma,
pàn vo dyweth dheth dedhyow
ha’th vos gyllys alemma,
1930 gorra sprusen i’th ganow
ha’n dhew aral pòr dhyblans
in dha dhewfrik.
Mes a’n sprus y fÿdh tevys
gwedhen a vÿdh pòr precyùs
1935 wosa henna, marthys teg
yn pòr dhefry.
Ha pàn vo hy cowl-devys,
hy a vÿdh pùb eur parys
dha dhon an oyl a vercy.
ADAM
1940 Meur wordhyans dha’n Drynjys-Tas,
ow crauntya dhymmo selwans,
woja hemma kynth ew pell.
Seth, ow mab, golsow dhemma,
ha dheth charjya me a ra
1945 in dann ow banath pòr lel.
Gwait an Tas a’n nev gordhya
ha pùb eur orta cola.
In pùb otham a vesta
ev a wra sur dha socra,
1950 hag a vydn dha ventênya
i’n bÿs-ma pell dha vêwa –
ow mab, merk an geryow-ma.
SETH
A das ker, meur ras dhe why
a’gas dyscans dâ pùpprës:
1955 me a goodh yn pòr dhefry
gordhya Duw, an lel Drynjys
ha’n Mab gwelha,
ha’n Spyrys Sans, aga thry,
dell yns onen, me a grÿs.
1960 Try Fersons yns pòr wordhy
ow kesrainya in joyes
in gwlas nev eus awartha.
Ha rag henna y coodh dhymma
gans colon pur aga [gwerdhya].
* gordhya
ADAM
[Gesowgh Ancow dhe apperya dhe Adam.]
1965 Coth ha gwann yth ov gyllys:
ny’m beus bêwa na fella:
ancow yth ew devedhys:
ny vynn omma ow gasa
dha vêwa omma udn spÿs.
1970 Me a’n gwel prest gans guw
parys dho’m gwana pùb tu:
ny’j eus scappya de ve:
an prës màl yw genef.
Me a servyas pell an bës:
1975 abàn veuma kyns formys
naw cans bloodh ov, me a grÿs,
ha deg warn ugans recknys;
mayth ew prÿs mos alemma.
Flehes a’m beuv denethys
1980 a Eva, ow frias, meur:
dêwdhek warn ugans genys
a vebyon – hemma ew gwir –
heb ow mab Cayn hag Abel.
Inwedh dêwdhek warn ugans
1985 a vyrhas yn pòr dhyblans
my a’m beu, heb tùll na gil,
a dhalathfos an bÿs-ma.
Ha’n bÿs yth ew encressys,
dredhof ve hag ow flehes,
1990 heb nùmber dha vos comptys:
dha Dhuw y whòn grâss ragtha.
ANCOW
Adam, gwra dhymmo parys.
Te a’m gwel ve devedhys
dheth vêwnans gans ow spera
1995 dhe gemeres alemma.
Nynj eus gortos na fella;
rag henna gwra’ dheth wana
der an golon mayth ella.
ADAM
Ancow, y whòn dhis meur grâss
2000 ow bêwnans dha gemeres
mes a’n bÿs-ma.
Rag pòr sqwith ov anodha;
dha Dhuw y whòn grâss ragtha.
Gwynn ow bÿs bos dhymm fethys
2005 lavur ha duwhan an bës.
Pell me re’n sewyas omma.
Ha rag henna gwraf kemyna
dhe’n lel Drynjys ow ena.
KENSA DYOWL
Cowetha, bedhowgh parys,
2010 a’n dhewolow pùbonen.
Ena Adam tremenys
deun dh’y hedhes dha’n gegyn,
dha’n pyt down ’barth awoles.
LÛCYFER
Nâ, nâ, ny wreth indella:
2015 yma ken ornys ragtha.
In lymbô ’barth awartha
ena ev a wra trega,
dell ew ornys gans an Tas.
Ty a wor in iffarnow
2020 yma mansyons heb gow,
neb yma an dhewolow
a dheuth mes a’n nev golow
genef ve ow [ten] rôwl vrâs.
* ton
An chorl Adam, y drigva
2025 a vÿdh abarth awartha
in onen a’n clowster-na,
neb na vÿdh tamm lowena,
mès in tewolgow brâs ena
ow kelly presens an Tas.
2030 Ha’n moyha pain a vedha
y vab Cayn: in painys brâs
ev a drig bys venytha.
Yma ev ’barth awoles
in pyt down ow lesky.
TRESSA DYOWL
2035 Prag na vÿdh an chorl Adam
[i’n keth della tremowntys]?
* in ketella tormentys
Me a wra dhe’n horsen camm
bos calassa prysonys
mar callaf kyns ès hedhy,
2040 drefen terry gorhemmyn.
LÛCYFER
Me a laver dhis an câss: –
Kyn wrug Adam pegh m’ vrâs,
ev a’n jeva edrek tynn.
Ha Duw dhodh’ ev a avas
2045 y dhysplesour ha’y sorr brâs,
hag indella ny wrug Cayn.
Ev a ladhas y vroder:
ny gemeras edrek vÿth,
mès y rejoycyas pòr veur,
2050 hag a sorr an Tas tra vÿth
yn certan ev ny senjys.
Rag henna bys venary
ev a drig ena defry,
in painys brâs avell ky –
2055 joy nev ew dhodha kellys.
[Ymowns y ow mos dhe Iffarn gans tros brâs.]
[Yeâ], Cayn ha’y gowetha
* eâ
i’n keth ordyr a vêwa.
An plâss ew ornys ragtha
in iffarn ’barth awoles.
2055 Hag Adam, venjans dhodha!
Lymbô ew ornys dhodha,
dâ ragtha ev ha’y gowetha:
ny [dastyans] an pain brâs.
* dastyons
[Yma el ow ton Adam y honen oll dhe Lymbô.]
KENSA DYOWL
Yth’ oll agan viaj ny
2065 re’n jowl brâs ny dalvyth oy!
Tregens an chorl neb yma.
Deun ny warbarth, a gowetha,
dha iffarnow alemma
dhe’n painys a dhur nefra.
EL
2070 A ena Adam dremas,
deus genef dha iffarnow:
ena ornys dhys ew plâss
gans an Tas dheso heb gow
dha remainya rag sêson.
2075 Pàn deffa an oyl a vercy,
te a vÿdh [kerrys] dhe’n joy,
* kerhys
dha’n nev uhel a-uhon.
[Gesowgh Adam dhe vos encledhys in bedh teg gans neb canow a'n eglos orth an encledhyas.]
SETH
Ow thas pàn ewa marow,
me a vynn y encledhyas.
2080 Deun alebma heb faladow.
Gorryn an corf i’n gweras
gans [solempnyty] ha cana.
* solempnyta
Mes a’n dor ev a veu gwrÿs
hag arta dhe’n keth gweras
2085 ev a vÿdh trailys certan.
Ha dell veu dhymm kyns ornys
an deyr sprusen yw gorrys
in y anow ha’y frigow.
[Yma an try sprusen gorrys in y anow ha’y frigow.]
Dell o ev an kensa den
2090 a veu gans an Tas formys,
in bedh otta ev lebmyn.
Dhe’n Tas Duw re bo grassys
omma rag y oberow.
*****
ENOK
Enok yth ew ow hanow,
2095 lel servant dhe’n Drynjys-Tas.
Mab Jared yth ov heb gow:
sevys a lydnyath pòr vrâs
heb dowt yth ov.
Ha pòr lel a’n seythves degrê
2100 descendys a Adam ov ve.
In ooj me ew i’n our-ma
try cans try ugans in prov,
ha whath pymp moy pàn eus dhymm cov,
i’n jëdh hedhyw.
2105 Me a bës dha wrior nev
may [fon] pùb eur plegadow
* fen
dha vones y servant ev
i’n bÿs-ma heb faladow
hedre [von] bew.
* ven
TAS IN NEV
[Yma Enok ow mos wàr benn dêwlin pàn lavarra an Tas.]
2110 Enok, me a lever dhys
ow bodh dha vos indelma:
may fosta qwyck transformys.
Dha baradîs alemma
me a vynn may fos uskys
2115 hedhys in corf hag ena.
Bÿdh parys i’n termyn-ma.
Hag ena y wres gortos
ogas dha worfen an bës.
An mystery yth ew pòr vrâs!
2120 Genef ny vÿdh dysclôsys
dha dhen vÿth oll i’n bÿs-ma.
[Enok yw degys dhe Baradîs.]
ENOK
Gordhys re bo Duw an Tas!
Dha vlonojeth re bo gwrÿs!
Hemma yth ew [marùjyon] brâs:
* marthùjyon
2125 yth esof ow pos gorrys
ny wòn pyle.
Me a wor hag a lel-grÿs
gwrians Duw y vos hemma.
Devedhys dha baradîs
2130 me a wor gwir yth oma:
plâss delycyùs ew hemma:
pellder ino me a vêwa.
Der temptacyon an tebel
ow hendas Adam pòr wir
2135 ev re gollas der aval
an plâss gloryùs pòr sur,
mayth ew goev oll dh’y issew.
Rag henna, pobel an bës,
na wrewgh terry an dyfun
2140 a vÿdh gans Duw dhywgh ornys,
dowt dha gawas drog-gorfen
ha myshef brâs wàr bùb tu.
Mara qwrewgh orthyf cola,
why a’s bÿdh woja hemma
2145 joyes nev in udn rew.
*****
SETH
Kebmys pehas eus i’n bÿs,
gwrës gans tus heb amendya,
ma’th ew Duw an Tas serrys
bythqweth gwil mab den omma.
2150 Dystrùcsyon yma ornys
pòr certan wàr oll an bës,
may fÿdh consûmys pùptra.
Henna yth ew convedhys
der an dyscans eus dhymma rës
2155 gans an Tas eus a-uhon.
An planettys eus awartha
ha’n ster inwedh magata
ow poyntya ’mowns pòr efan.
[Gesowgh e dhe boyntya dhe’n howl, dhe’n loor ha dhe’n fyrmament.]
An howl ha’n loor kekefrÿs
2160 oll warbarth ew convedhys –
dha’n porpos-na ’mowns ow tos.
Ha’n dystrùcsyon a vÿdh brâs,
may fÿdh an bÿs destries
der lîvyow a dhowr pòr vrâs,
2165 pò der dan y fÿdh leskys:
cresowgh dhymma mars [e’why] fur.
* o’why
Rag henna gwrens tus dowtya
an Tas Duw dha offendya
der neb maner for’ i’n bës.
2170 Rag voydya an peryl-na
scrifys yma dhymm pùptra
a dhalathfos an bÿs-ma,
may fo va lel-recordys
a vyns tra eus ina gwrÿs.
2175 An lyvrow ottensy omma:
why a’s gwel wondrys larjya;
ha pùptra oll i’n bÿs-ma
scrifys yma i’n re-ma,
dowt na vôns y ankevys.
2180 Dew pyllar mannaf poyntya
rag an porpos-na wharê:
bryck a vÿdh onen anedha
ha marbel a vÿdh y gela.
Rag sawment y a vÿdh gwrÿs
2185 dha’n lyvrow.
An bryck, rag na vôns leskys
der dan vÿth henna ew gwrÿs;
ha’n marbel, tamm consûmys
der dhowr ny vÿdh hemma ew gwrës,
2190 drefen y vos men garow,
wondrys cales.
JARED
An pyllars ottens’ parys:
gorrowgh ina an lyvrow:
nynj eus art vÿth ankevys,
2195 na tra aral sur heb ’ow
mès ina ’mowns scrifys.
A bùb sort oll a lyvrow
egwal ina ew gorrys;
pecar yth ew sortow
2200 gorrys ina der dhevîs
yn dyffrans ha kehaval.
Lemmyn me a’s gorr in badn,
hag i’n eyl sur bys vycken
an record a vÿdh heb fall
2205 pòr wir kevys.
SETH
[Gorra an pyllars in sav]
Rag henna pobel dowtyens,
ha dhe’n Tas gwren oll pejy
na skydnya an keth venjans
in neb termyn warnan ny
2210 na’gan flehes.
*****
TAS IN NEV
Drog ew genef [gwethyl] den
* guthyl
precyùs haval dho’m honen:
rag cola orth udn venyn
glân ev re gollas an plâss.
2215 A’m leuv dyhow pàn wrussen,
pàn [wrega] dres ow dyfun,
* wruga
mes a baradîs pòr glân
wharê an el a’s gorras.
An sperys ny drig nefra
2220 in corf mab den vÿth i’n bÿs;
ha rêson ew ha praga:
rag y vos kig medel gwrÿs
ha pòr vrottel gans henna.
Nynj eus den orth ow servya
2225 len ha gwiryon sur pùpprÿs,
saw Noy, in oll an bÿs-ma;
ha’y wreg ha’y flehes kefrÿs.
Ow bodh yth ew indella: –
Gwil dial wàr oll an bÿs,
2230 may fÿdh pùptra consûmys,
mès certan mannaf sawya.
NOY
Noy mab Lamek gelwys ov;
arlùth brâs, oll perthow’ cov –
yth ov omma i’n bÿs-ma.
2235 Sùbstans lowr a bÿth ha dâ
yma dhymma dha vêwa,
mayth ov senjys rag nefra
dha wordhya ow arlùth dâ,
an Drynjys eus awartha.
[Yma Noy ow tos dhyrag Nev hag ow mos wàr benn dêwlin.]
TAS IN NEV
2240 Noy, deus dhymma ve lebmyn
ha golsow dhymm a gôwsaf.
NOY
Parys ov, arlùth brentyn;
dha vlonojeth [lavardha].
* lavar je
TAS IN NEV
Noy, mar lenwys ew an bÿs
2245 lemmyn a sherewynsy
mayth ew dyweth devedhys
ina a gig pùb huny:
gans pegh pòr wir ew flêrys.
Ny allaf sparya namoy
2250 heb [gwethyl] mernans a verr spÿs
* guthyl
wàr pobel oll marnas ty,
ha dha wreg ha dha flehes,
ha’n pÿth a long dhejo jy.
[Toulys ha tymbyr parys, gans plankys rag gwil an lester, keber, morben, horn calkya, lovonow, gwernow, pêk ha tarr]
Rag henna fysten kê gwra
2255 gorhal a plankys plainys
hag ina lies trigva:
rômys y a vÿdh henwys.
Avês hag ajy yn tâ
gans pêk bedhens stanch gwrÿs.
2260 Ha try cans kevelyn dâ
an lester a vÿdh in hës.
Ha hanter-cans kevelyn
inwedh te a wra in les,
ha’n uhelder me a vynn
2265 deg warn ugans may fo gwrÿs.
Wor’ tu [adhela] daras
* adhelergh
ty a wra – port ev a vÿdh henwys:
jystys dredha ty a plâss
alês, rag na vo degës.
2270 A bùb ehen a gynda,
gorow ha benow inwedh,
aga gorra ty a wra
in dha lester aberveth.
Pùb maner boos i’n bÿs-ma
2275 eus dha dhebry gwait may treth:
rag den ha best magata
in dha lester gwait ma’ fëdh.
NOY
Arlùth crev, dha arhadow
me a wra so mot y go.
2280 Ter lythyow heb faladow
me a vynn dallath strechya.
Gans ow bool nowyth lemmys
me a sqwat pùb pîss tymbyr,
hag a plain oll an plankys,
2285 hag a set pùb plynken sur.
SÈM
Me a galk dhew’ wondrys fin,
nag ella dowr vÿth ino.
Kyn fo va gwrÿs a overbynn
y fÿdh stanch, me â ragtha.
CÀM
2290 Yma pêk dhymm provies
ha lovonow pùb ehen.
Dyffrans sortow a wernow
yma parys pòr efan.
TÙBAL-CAIN
Marth ew genef a unn dra:
2295 y vosta mar wocky, Noy!
Praga ew genes [she] omma
* se
byldya lester mar wordhy
in cres pow, dhyworth an mor?
Me a sens dha skians wheth
2300 dha vos in còst a’n par-na.
Oll dha lavur ny’n dal cath,
me a’n [to] wàr ow ena.
* te
Gocky yth os!
[Gesowgh Tùbal dhe skydnya in wharth.]
NOY
Ow hothman, na gemmer marth:
2305 ty a’n ol ha lies mil.
Kynth ota skydnys in wharth,
i’n dyweth heb tùll na gil
why a wel dial uskys.
Gwarnys ov gans Duw an Tas
2310 dha wuthyl an lester-ma,
rag ow sawya ha’w flehes
dhyworth an keth dial-na.
Why a wel ajy dha spâss:
der lîvyow a dhowr a’n brâssa
2315 oll an bës a vÿdh budhys.
TÙBAL
Gwell via a vosta cregys,
ty hag oll an gryjyans-na,
a chorl coth, te pedn pylys!
Fatla vynta je henna,
2320 y fÿdh an bës consûmys?
Oll an dowrow i’n bës-ma,
kyn fôns warbarth cùntellys,
ny wra dyweth a’n par-na!
Saw yth ota jy gocky:
2325 oll an bës a yll godhvos.
Venjans wàr dha benn cryhy –
nynj eus omma den i’n wlas
a grës dhybm malbe vanna!
Praga! Pandr’ew an mater?
2330 A vynn Duw budhy an bës?
Mara co’sta, lavar dhymm
an ocasyon, me a’th pÿs,
der vaner dâ!
NOY
An ocasyon ew hemma: –
2335 Kemmys pehas eus i’n bës
ha nynj eus tamm amendya,
mayth ew an Tas Duw serrys
gans oll an pobel a’n bÿs-ma.
Hag edrek dhodh’ ev yma
2340 bythqweth mab den dha vos gwrÿs –
rag henna gwrewgh amendya:
agas foly bÿdh nehys.
I’n eur-na der vaner dâ,
mara pedhowgh repentys,
2345 an keth plag a wra voydya.
TÙBAL
Pyw a’th wrug je progowthor
dha dhesky omma dhe ny?
Y praydha, dhymma lavar,
a wrug côwsel dhys only,
2350 heb den aral vÿth omma?
Me a wor yma i’n pow
lies den a gôws an Tas:
tus perfyt, me a’n [advow],
* avow
yth yns y ha pollatys brâs
2355 a wait bos in favour Duw.
Sera, dha radn a’n re-na
ev a vynsa dysclôsya
an dystrùcsyon brâs ha’n lyw.
Rag henna dheth crejy
2360 me ny vannaf moy ès ky,
na ’mendya ny vennyn ny
awos dheth gerryow wastys.
NOY
Dâ ew dheso jy bos fur,
hag oll pobel an bÿs-ma.
2365 Ny vÿdh Duw nefra pòr wir
kevys gowek, trest dhymmo:
ragtha bedhowgh avîsyes.
Mar ny wrewgh, venjans pòr vrâs
a skydn warnowgh kyns napell.
2370 Rag Duw a vydn, agan Tas,
danvon lyw a dhowr pòr lel,
certan dha vudhy an bÿs.
Rag omsawya ow honen,
kefrÿs ow gwreg ha’w flehes,
2375 an lester a vÿdh genen,
der weres Duw, uskys gwrÿs
rag voydya an danjer-ma.
TÙBAL
Tety valy! Bramm an gath!
My ny gresaf thejo whath
2380 y fydn Duw gwil indella.
Me a wor! Ny wrug an bës
ha’n bobel myns eus ina
dha vos mar gwyck destries.
Ùnpossybyl yth ewa
2385 an dowr-na dha vos kevys.
NOY
Ùnpossybyl nynj ew tra
dha wrior oll an bÿs-ma,
awos dystrôwy an bës
ajy dha our.
2390 Rag der ger oll a veu gwrÿs,
nev ha nor, myns eus omma;
ha der ger arta, dhymm crës,
ev a yll, mara mynna,
y dhystrôwy der an dowr.
TÙBAL
2395 Ny amownt dhymma rêsna
genes, Noy, me a hevel.
Me a vynn mos alemma,
rag yth ota drog-ebal
na vynn nefra bones vas.
2400 Purra fol ny veu gwelys –
me a lever dhis praga: –
An lester ew dalethys,
why a wor, nanj ew polta:
a vledhydnyow pòr lies,
2405 moy ès ugans.
Rag mar vrâs yw dalethys,
nefra ny vÿdh dywedhys,
me a’n [to] wàr ow honscyans.
* te
[Gesowgh y aga dew dhe dhyberth.]
NOY
Now an lester yth ew gwrÿs
2410 teg ha dâ dha’m plegadow.
A bùb ehen a vestas
[dre] why qwyck dhymm orth coplow:
* dro
chattel, ëdhyn kekefrÿs,
dew ha dew, benow ha gorow.
[An lester parys; hag yma pùb ehen a vestas hag ëdhyn gorrys i’n lester.]
SÈM
2415 Nynj eus best na prëv i’n bës,
benow ha gorow omma,
genef dhe why [yma] drës.
* nag yw
I’n lester ottens’ ena.
[Gesowgh glaw dhe apperya.]
CÀM
A das, lemmyn gwrewgh parys:
2420 an lyw nanj ew devedhys!
Yma lowr den i’n bës
kyns lemmyn sur a gowjas
agas bos why gocky.
Pàn [wressowgh] gwil an lester
* wrussowgh
2425 omma prest in cres an tir,
mor vÿth nynj eja defry
dhe don in ker’.
JAFET
Ges a [wressons] anodha:
* wrussons
dowt sorr Duw nynj esa
2430 dhodhans nena, me a wor gwir.
NOY
An lyw nanj ew devedhys,
mayth ew dâ dhyn fystena:
pùb best oll yma gyllys
in lester dh’aga kynda,
2435 dell yw ornys dhymmo ve.
Kewgh aberveth, ow flehes,
ha’gas gwrageth magata:
ogas an nor ew cudhys
der an glaw eus awartha.
2440 Te benyn, aberveth deus:
dar, ow budhy a vynta?
GWREG NOY
Res yw sawya an pÿth eus.
Ny’n dal dhymm tôwlel dho ves –
dâ ew dhyn aga sawya!
2445 Y [costyans] showr a vona,
* costyons
an keth taclow eus omma:
Noy teg, te a wor hedna!
NOY
[Bran vrâs ha colom parys]
Nanj ew meur a for’ pòr wir
abàn gelsyn syght a’n tir.
2450 Rag henna dhymm kê, bran vrâs!
[Gesowgh an vran vrâs dhe neyja ha’n golom wàr hy lergh.]
Neyj in ker’ lemmyn ha mir
tireth mar kyll bos kevys.
Hag an golom yn pòr sur
me a’s danvon pòr uskys
2455 syght a’n nor mar kyll gweles.
TAS IN NEV
Marow ew pùptra eja
sperys a vêwnans ina:
me a worhemmyn wharë
dha’n glaw namoy na wrella.
[Yma an golom ow tos gans branch olyf in hy ganow.]
NOY
2460 Dhe’n Tas Duw re bo grassys!
An golom ew devedhys,
ha gensy branch olyf glas.
Aral bedhens delyvrys!
Dos ny vydnas an vran vrâs:
2465 neb caryn hy a gafas.
Nanj ew ogas ha bledhen
abàn dalathfos an lyw:
mars ew bodh Duw y honen,
neb ew gwrior nor ha nev,
2470 dha slackya an keth lyw brâs.
Y vodh re bo colenwys
omma genen ny pùpprÿs,
kekefrÿs ha Mab ha Tas!
TAS IN NEV
Noy, me a worhemmyn dhis,
2475 kê in mes a’n lester scon,
dheth wreg ha’th flehes kefrÿs,
ëdhyn, bestas ha pùb lodn.
NOY
Meur wordhyans dhys, arlùth nev!
Te a weres gwadn ha crev
2480 in otham sur pàn vo res.
Deun in mes, bian ha brâs,
chattel, ëdhyn ha bestas,
myns a veu i’n lester drës.
[Alter parys, pòr deg]
In dewhylyans pehosow,
2485 [gwethyl] alter me a vydn.
* guthyl
Me a vydn [gwethyl] canow
* guthyl
ha sacryfîs lebmyn
radn ehen a bùb sortow,
kefrÿs bestas hag ëdhyn,
2490 gans henna dh’y [honora].
* onora
[Neb canow dâ a’n eglos a vÿdh kenys orth an alter.]
Ha rag hedna gwren ny cana
in [gwerdhyans] dhe’n Tas omma.
* gordhyans
[Ha frankincens]
TAS IN NEV
Hebma yth ew sawor wheg
hag inwedh sacryfîs dâ.
2495 Pòr wir, Noy, ev dhybma a bleg,
a len golon pàn ywa
dhymma ve gwrÿs.
Rag hedna sur me a wra
benytha woja hebma
2500 i’n eborn y fÿdh gwelys.
[Yma cammdhavas owth apperya.]
An gabmdhavas yn tefry
pesqweyth may’s gwellyf vy hy,
remembra ahano’why
me a wra bys venary:
2505 trest je dhymma.
Dystrùcsyon vÿth a’n par-na
benytha der dhowr ny wra
’wos destria an bÿs-ma.
Ha rag hedna
2510 [cressowgh], colenwowgh kefrÿs,
* cressyowgh
an norvÿs a dus arta.
Pùb edhen ha best i’n bÿs,
pùscas i’n mor magata,
a vÿdh dhewgh sosten omma.
2515 Nynj eus tra i’n bÿs-ma gwrÿs
mès dhe why a wra servys.
Bedhowgh war na vo ledhys
mab den gena why nepprÿs!
Ha mar pedha indella,
2520 me a vydn y reqwîrya
a dhêwla an keth den-na
y woos a dheff’ ha scùllya.
Yn haval dhymma obma
imach den [gwregaf] shâpya.
* gwrugaf
2525 Mara’m kerowgh dell gotha,
why a wra orthyf cola.
NOY
Ny a vydn gwil indella,
dell ewa devar dhe ny;
ha dheth wordhya rag nefra,
2530 par dell ew agan [dûty].
* dûta
*****
An keth jorna-ma ew deu,
dhe’n Tas Duw re bo grassys.
Why a welas pùb degrê,
lies maters gwaries,
2535 ha creacyon oll an bÿs.
Inwedh oll why a welas
an keth bÿs-ma consûmys
der lîvyow a dhowr pòr vrâs:
ny veu udn mab den sparys
2540 marnas Noy, y wreg ha’y flehes.
Dewgh avorow adermyn!
Why a wel maters pòr vrâs
ha redempcyon grauntys
der vercy a Dhuw an Tas,
2545 dha sawya neb eus kellys.
Menstrels, [growgh] dhe ny piba,
* gwrewgh
may hallen warbarth dauncya
dell ew an vaner ha’n gis!
Omma dyweth dhe Creacyon an Bës, ha Lyw Noy ganso; a veu scrifys gans William Jordan, an dêwdhegves mis Est 1611.