Dyllas Nowyth an Emprour - lovinglivingcornish

Hans Christian Andersen

Yma Gerva awoles

Lies bledhen alebma y fêwa Emprour, esa ow cara dyllas nowyth kebmys, may fedha ev ow spêna oll y vona rag gwainya semlant brav. Bern nyns o y soudoryon dhodho, nyns o bern dhodho an gwaryjy naneyl, na nyns esa dhodho whans marnas rôsya in mes rag dysqwedhes y dhyllas nowyth. Y’n jeva côta dhe bùb eur i’n jëdh, ha dell leveryr a neb mytern, “Yma ev i’n consel,” y fedha an bobel ow leverel anodho ev pùpprës, “Yma an Emprour i’n dhyllasva.”

I’n cyta veur mayth esa va tregys, yth o pùptra pòr hudhyk; y fedha estrenyon, bùsh brâs, devedhys dy pùb jorna. Udn jëdh dew dùllor a dheuth; anjy a wrug pretendya bos gwiadoryon, ha declarya aga godhvos gwia stoff, tecka galla oll desmygy. An colours ha patronys o feythus dres ehen; kefrës, dhe’n dyllas gwies a’n stoff-ma, yth esa an vertu marthys y vos dywel dhe bùbonen nag o gwyw dhe’n soodh a sensy ev, pò nag o ma’s gocky dygosk.

“Assa via an dyllas-na rial!” an Emprour a dybys. “Mar teffen vy ha gwysca an re-na, y halsen dyskevra py tus i’m empîr nag yw gwyw dhe’n plâss a’s teves; y halsen vy decernya an re codnek dhyworth an re gocky. Eâ, res yw gwia an stoff dhybmo heb let!”

Hag ev a ros dhe’n dhew dùllor cals a vona parys, rag may whrellons y dallath aga gweyth.

Wèl, anjy a wrug settya dyw starn in bàn ha gwil wis y bosans y in whel; saw nyns esa tra vëth wàr an starnyow. Dewhans anjy a wrug demondya syjan a’n tecka hag owr moyha costly; hebma a wrussons y gorra i’ga fockettys aga honen, hag anjy ow lavurya worth an starnyow gwag bys i’n nos holergh.

“Me a garsa godhvos pana bellder rej ethons y avauncys gans an stoff,” an Emprour a dybys. Saw nyns o va pòr attês pàn remembras na ylly an re nag o gwyw dh’aga soodh y weles màn. Ev a grejy, heb mar, nag esa chêson vëth dhodho y honen rag dowtya, byttele gwell o ganso i’n kensa le danvon ken onen rag cafos studh an mater. Oll an bobel i’n cyta a wodhya an gallos reveth esa dhe’n stoff, hag oll whensys dhe dhyskevra py seul o anwywder pò gockyneth aga hynsa.

“Me a dhanvon ow Menyster coth len dhe’n wiadoryon,” an Emprour a dybys. “Ev yw an gwelha jùj a syght an stoff, rag ev a’n jeves skentoleth, ha gwell agesso nyns eus den in skians a’y soodh!”

Now an Menyster coth dâ a wrug mos in mes bys i’n hel mayth esa an dhew dùllor a’ga eseth ow lavurya worth an starnyow gwag.

“Mercy re’gan salwa!” an Menyster coth a brederas, hag ev owth egery efan y lagasow. “Ny welama tra vëth oll!” Saw ny lavaras ev hebma.

Pùbonen a’n dhew dùllor a’n pejys a dhos nes, y praydha, ha govyn orto, dar, nyns esa va ow comendya an colours ha’n patronys? Nena anjy a wrug poyntya dhe’n starn wag, ha’n Menyster coth truan a wrug egery y lagasow whath dhe voy, saw ny welas tra vëth, rag tra nyns esa dhe weles.

“Mercy!” ev a brederas, “A allama bos mar wocky defry? Ny wrug avy tyby hedna james, ha bydnar re’n gothfa den vëth i’n bÿs. A nyns ov vy gwyw dhe’m soodh? Nâ! nefra ny dal derivas na yllyn vy gweles an stoff.”

“A ny leverowgh agas breus?” yn medh onen a’n wiadoryon. “Ô, ass ywa hudol – gorhanus glân!” an Menyster coth a worthebys, hag ev owth aspia glew der y spectaclys. “Tecka batron, ha tecka golours! Eâ, me a dherif dhe’n Emprour y bosama pës dâ ganso.”

“Wèl, dâ yw hedna genen ny,” yn medh an dhew wiador, hag anjy owth henwel an colours, hag ow styrya an patron astranj. An Menyster coth a wolsowas gans rach, may halla ev y leverel arta pàn deffa an Emprour. Ha hedna a wrug ev gwil.

Now an dùlloryon a bejys moy mona, ha moy syjan hag owr, mayth esa otham anodhans rag gwia, dell wrussons y pretendya. Anjy a’n gorras oll i’ga fockettys aga honen, ha ny veu neujen vëth gorrys wàr an starn; saw anjy a wrug pêsya lavurya, par ha kyns, orth an frâmys gwag.

An Emprour a whythras unweyth arta a verr spÿs, hag ev ow tanvon ken sodhak len, rag gweles fatl’esa an gwians owth avauncya, ha mar pedha an stoff parusys yn scon. Ev a wrug fara kepar ha’n kensa whelor; ev a veras stag ha stark, mès drefen nag o dhe weles marnas an starnyow gwag ny welas ev tra vëth.

“A nyns yw hedna darn druth y stoff?” a wovydnas an dhew dùllor; hag anjy ow tysplêtya hag ow styrya an patron sêmly nag esa màn.

“Nyns ov vy gocky!” an den a brederas, – “an praga yw sur ow soodh dhâ, nag oma gwyw dhedhy. Coynt lowr yw hobma, saw res yw dhybm heb gasa den vëth dh’y merkya.” Ytho ev a wrug praisya an stoff na welas ev, hag afydhya y blesour a’n colours teg hag a’n patron hudol. “Eâ! gorhanus yw” – yn medh dhe’n Emprour.

Yth esa oll an bobel i’n dre ow côwsel a’n stoff spladn. Whensys o an Emprour y honen dh’y weles whath wàr an starn. Gans rûth a dus dhôwysys, hag i’ga mesk an dhew sodhak len a vysytyas solabrës, ev êth dhe’n dhew dùllor sotel, neb esa lebmyn ow qwia corf hag enef heb fîber na neus.

“A nyns yw hedna bryntyn!” yn medh an dhew sodhak coth, a vysytyas unweyth solabrës. “A nyns usy agas Brâster owth attendya an patron – an colours?” Ha nena anjy a wrug poyntya dhe’n starn wag, ha soposya bos an re erel ow qweles an stoff.

“Pandr’yw hobma?” an Emprour a brederas. “Ny welaf tra vëth oll! Hòn yw scruthus. Ov vy gocky? A nyns ov vy gwyw dhe vos Emprour? Y fia hedna tra moyha uthyk dhe wharvos orthyf.” “Ô, ass yw pòr deg!” yn medh a voys uhel. “Y’n jeves agan comendyans a wormola.” Hag ev a sînas gans y bedn, contentys y omdhon, ha meras wàr an starn wag, rag ny vydna leverel na welas tra vëth. Oll an coscar ganso a veras stark ha stag, ha ny welsons y oll tra vëth, na moy ès dell welas nagonen; saw, kepar ha’n Emprour, anjy a wrug leverel “Ass yw teg!” ha’y gùssulya may whrella gwysca an dyllas nowyth spladn-ma, dhe’n kensa prës, i’n keskerdh brâs a dheu. “Th’yw spladn, bryntyn, fassyonus!” êth a vin dhe vin. A bùb tu yth esa, dell hevelly, rejoycyans kebmyn, ha’n Emprour ow ry dhe’n dùlloryon an tîtel “Gwiadoryon a’n Lÿs Imperyal”.

Dyfun o an dùlloryon oll an nos, bys i’n myttyn may fedha an keskerdh ow wharvos, hag ev owth anowy moy ès whêtek cantol. Yth esa an bobel ow qweles kebmys esens y ow lavurya harlych rag fynyshya dyllas nowyth an Emprour. Anjy a wrug mâkya kemeres an stoff dhywar an starn; gwil trohow i’n air gans gweljow brâs, sewa gans najedhow heb neus, ha worteweth leverel, “Lebmyn an dyllas yw parys!”

An Emprour a dheuth y honen gans y varhogyon moyha bryntyn; ha’n dhew dùllor a wrug derevel udn vregh, kepar ha pàn vêns y ow sensy nampëth, ha leverel, “Gwelowgh, ot an lavrak! ot an côta! ot an clôk!” hag erel. “Mar scav yw avell gwias kefnys; y whrussa den desmygy nag usy ev ow qwysca tra vëth, otta y decter poran.”

“Eâ!” yn medh an varhogyon; saw ny welsons y tra vëth, rag tra nyns esa dhe weles.

“A vydn agas Brâster Imperyal plegya er y jentylys dhe omdhysky?” yn medh an dùlloryon, “ena ny a wra agas gwysca i’n dyllas nowyth obma dhyrag an gweder meras hir.”

An Emprour a wrug dysky y dhyllas, hag in y gerhyn an dùlloryon a worras pùb dyllas nowyth a wrussons y parusy; ha’n Emprour owth omdrailya adro hag adro dhyrag an gweder.

“Ô, ass yw dâ an syght! ass yw rial an desedhyans!” yn medh pùbonen. “Tecka batron! tecka golours! Hèn yw gwysk spladn!”

“Yma an dus a’ga sav wàr ves, ha’n nenlen gansans a vëdh degys a-ugh agas Brâster i’n keskerdh!” a dherivas chif-mêster an ceremonys.

“Wèl, parys oma” – an Emprour a worthebys. “A nyns ov vy afînys yn tâ?” Ha nena ev a drailyas arta dhe’n gweder, rag ev o whensys may whrella an bobel soposya y vos ow contempla y daclans, ha meur ino y les.

An chamberlyns, mayth esa ober dhodhans don an losten, a wrug plegya gans aga dêwla dhe’n leur, kepar ha pàn vêns y ow kemeres an vantel; ena anjy a wrug fâcya sensy nampyth in bàn. Ny vedhens y gasa merkya na welsons y tra vëth.

Indelha an Emprour êth in keskerdh in dadn y nenlen rych, ha pùb huny wàr an strêtys ow leverel, “Ass yw dyllas nowyth an Emprour heb parow; tecka losten dh’y vantel; ass yw desedhys poran!” Ny vydna nagonen gasa convedhes na welas ev tra vëth, rag y fia hedna ow tysqwedhes nag o va gwyw dh’y soodh, pò nag o ma’s pòr wocky. Bythqweth ny veu dhe dhyllas an Emprour spêda a’n par-ma.

“Mès in y gerhyn nyns eus tra vëth!” udn flehyk a grias worteweth.

“Ogh fatell lever heb drog!” yn medh an tas; hag oll ow whystra, an eyl dh’y gela, an pëth a lavaras an flogh.

“Mès in y gerhyn nyns eus tra vëth!” yn medh oll an bobel wàr an dyweth. Hedna a wrug tava an Emprour in y golon, rag bos an gwir dhodhans, dell o apert; saw ev a brederas in y honen, “Res yw dhybm colenwel an keskerdh.” Ha’n chamberlyns a wrug sensy whath strotha, hag anjy ow tegy an losten nag esa màn.

GERVA – GLOSSARY

Definitions have generally been confined to those relevant for the story. To keep the glossary to a manageable length the listing excludes the most common words. These are best looked up in Gerlyver Kescows (Ian Jackson).

On-line at https://www.skeulantavas.com/vocabulary/gerlyver-kescows-2nd-edition

If you need grammar, by far the most helpful book is Desky Kernowek (Nicholas Williams, Evertype 2012).

The system of notation in the following list is the same as in Gerlyver Kescows 2nd edition. In particular, the symbol ‖ indicates a word with two stresses of more or less equal force, and an underlining shows a single stress when it does not fall on the penultimate syllable of the word.

a voys uhel phr aloud

anwywder m unsuitability

chamberlyn m chamberlyns chamberlain

contempla v contemplate

coscar col retinue

costly adj costly

desedhyans m fit (of clothes)

dewhans adv at once

dygosk adj incorrigible

feythus adj beautiful

fîber m fîbrow fibre

flehyk m flehygow little child

fynyshya v finish

gweljow brâs pl shears

gwiador m gwiadoryon weaver

gwil wis phr pretend

harlych adv hard

heb parow phr incomparable

hudol adj charming

hynsa m neighbours, peers

imperyal adj imperial

i’n kensa le phr in the first place

james adv ever

losten f lostednow train (of mantle)

mâkya v make a show of

mantel f mentylly mantle

mercy m mercy

nenlen ‖ f nenlednow ‖ canopy

rejoycyans m rejoicing

reveth adj peculiar, surprising

sewa v sew

stark adv fixedly

starn [gwiador] f starnyow loom

syjan m silk

taclans m adornment

tùllor m tùlloryon cheat, fraudster

whelor m wheloryon seeker, inquirer