Skech screfys dhe’n waryva
Stefan MacGill
Mabmdext in Esperanto © 1981 Tutmonda Esperantista Junulara Organizo
(Cowethyans Yowynkes Esperanto Bÿs-Efan)
Mamdîtel La oficeja ĝangalo
Kernowek © 2020 Ian Jackson
In gwylcos yma gwëdh, bùshys ha bestas garow. In gwylcos nyns eus sodhva vëth. Coynt, ytho, an tîtel a-uhon – ‘Gwylcos an lies sodhva’. Wèl, in gwylcos ny yller viajya ma’s yn lent, an fordh yw dyscler, pòr êsy yw mos wàr stray ha bys in ancombrynsy. Ty a wra dos warbydn lestans menowgh. Hag in pùb sodhva boblek i’n bÿs hedhyw, cales yw avauncya rag assoylya kenyver problem. Clerheans a’n sodhogyon yw, liesgweyth, tra dhyscler. Ha wàr an fordh dhia’n eyl sodhva dh’y ben pòr êsy yw mos wàr stray ha bys in ancombrynsy. Lestans menowgh yw dhe vetya ganso in gwylcos an lies sodhva kefrës. Hèm yw experyans an cytysan i’n skech screfys awoles. Yma dhe’n dynasyth-ma problem sempel, mès an assoylyans yw cudhys in dadn gals scrivednow.
Gwra predery: rag ascor an paper, rag scrifa scrivednow an gwylcos sodhogyl, res yw trehy gwylcosow gwir rag cafos tyller dhe blansa cosow kenwerthek. Otta geseth brâs. Saw na borth own, yma dhe’n sodhogyon tybyans teg a lettya treghyans re uskys a’n gwëdh. Kyns, udn den o lowr rag trehy gwedhen. Lebmyn, yma otham a bymp den. Onen rag trehy in ober, ha peswar rag parusy derivas a’n sewyans orth an gerhydneth! Mès whath yma udn cudyn bian. Rag may whrella an pymp-ma gwil gà gwythres, re beu res dhe bymp aral trehy ken gwedhen, rag may fo lowr a baper dhe screfa an derivas warnodho. Otta geseth dhe voy. Gwra predery a’n dra nebes termyn, ha redya a’y wosa wàr rag. Hèm yw skech dh’agan dedhyow ny ...
RÔLYS
Cytysan: Dynasyth, ha problem ganso. Orth an dallath, ev yw nebes methek. Dres termyn yma ev ow serry moy ha moy rag oll an lestans.
Gwas an Wovynva: Gwas in Wovynva an Dre. Onen cuv ha heweres in y essens, saw yma dhodho proces ha furvellow rag pùptra.
Ryvers: Sodhak in Sodhva an Ryvers.
Dywysyans: Sodhak in Sodhva an Dywysyans. Màl yw ganso redya novel helerghyas moy ès gwil y ober y honen.
Pùscas: Sodhak in Sodhva an Pùscas.
Omgelgh: Sodhak in Sodhva Dyffres an Omgelgh. Person a’n fascyon kesres ha modern.
Y hyll den bò benyn gwary in kenyver rol.
GWARYVA
Adhyhow yma an Wovynva. Yma gwas an Wovynva a’y eseth adrëv moos. Ryptho yma estyll ha kystyow warnedha, in aray an abecedary, leun a scrivednow. Agledh yma ken moos. Hòn yw an voos usy ow longya dhe bùb sodhva aral – gwra chaunjya sin hanow ha sodhak pùtro. Yma an cytysan owth ûsya oll an tyller inter an Wovynva ha’n lower sodhva rag mîmya viaj. Ev a yll mîmya viaj mesk an woslowysy inwedh.
TACLENOW
Myns brâs a folednow paper, yw parys dhe scùll. Yma colours dhe radn anodho: rudh, melenrudh, melen, gwer, glas ha vyolet. Sin ‘Govynva’, estyll, kystyow warnedha, in aray an abecedary. Sînys dhe’n peder sodhva. Scrydel 5768, pluven screfa tew, ha chair rudh ha gwer dhe Sodhva Dyffres an Omgelgh. Pysk paper. Gwylanel paper, parys dhe ûsya orth an dyweth.
SPESSLY A VRY
Handla oll an scrivednow i’n dewetha gologva, ha’ga gasa oll dhe godha, yma hedna ow tervyn parusyans dour.
**********
Gologva Onen: Yma gwas a’y eseth adrëv moos. Yma showr a scrivednow ganso, desedhys wàr estyll hag in kystyow warlergh aray an abecedary. Bÿth pàn wrella mencyon a neb lytheren, yma ev ow kemeres scrivednow mes a’n gyst berthynek rag ry dhe’n cytysan. Yma an cytysan ow mos ajy.
Gwas an Wovynva
Dëdh dâ, sera. Dewgh ajy! Pandr’yw gàs problem?
Cytysan
An ryver ogas dhe’m trigva yw plos, hag yma an pùscas ena in peryl brâs.
Gwas an Wovynva
Hâ! Problem a ryver. Ple ma an scrivednow adro dhe’n desten ryvers? (Ev a gemeras lies scriven.) Ot an scrivednow hag oll an manylyon inans y! (Yma ev ow ry scrivednow dhe’n cytysan.) Gwrewgh aga lenwel, mar pleg, ha mos i’n tor’-ma dhe Sodhva an Ryvers. Aga froblem ynsy yw an negys-ma.
Cytysan
Gromercy dhe why. Saw ple ma Sodhva an Ryvers, mar pleg.
Gwas an Wovynva
I’n dre a’n barth soth, ryb gorsaf an hens horn. Res yw mos wàr an kyttryn nyver eth. Duw genowgh!
Cytysan
Duw gena why ha dùrdala why! (Yma an cytysan ow tyberth.)
**********
Gologva Dew: In Sodhva an Ryvers. Yma an cytysan ow mîmya viaj wàr kyttryn. Pàn yw devedhys, yma ow knoukya orth an daras hag ow mos ajy.
Ryvers
Dëdh dâ! Pandr’yw gàs problem? (Yma an cytysan ow ry lower scriven) Hâ! Scrivednow! Eâ, ryver plos.
Cytysan
Eâ. Wàr ladn an ryver yma gweythva vrâs. Drog-weythva hager hy semlant yw hodna.
Ryvers
Gweythva? Na dhewgh dhe ny dhana! Ewgh dhe Sodhva an Dywysyans. (Yma ev ow ry an scrivednow arta dhe’n cytysan.) Duw genowgh! (Yma an cytysan ow tyberth.)
**********
Gologva Try: I’n Wovynva unweyth arta. Yma an cytysan ow mîmya secùnd viaj wàr an kyttryn. Yma ow mos ajy.
Cytysan
Ny wrug Sodhva an Ryvers gweres dhybm. My a vydn prevy lebmyn Sodhva an Dywysyans.
Gwas an Wovynva
Hm. Lytheren Dê rag Dywysyans ha Lytheren Gê rag Gweythva. (Yma ev ow kemeres lower scriven.) Ot an scrivednow hag oll an manylyon inans y.
Cytysan
Gromercy dhe why. (Ev a wrug gasa an scrivednow coth dhe godha, rag ry dorn frank dhe’n scrivednow nowyth.) Ple ma Sodhva an Dywysyans?
Gwas an Wovynva
I’n dre a’n barth north, ryb an park poblek. Res yw mos wàr an kyttryn nyver naw. Duw genowgh! (Yma an cytysan ow tyberth.)
**********
Gologva Peswar: Sodhva an Dywysyans. Yma an cytysan ow mîmya viaj in kyttryn aral. Pàn yw devedhys, yma ow knoukya hag ow mos ajy. Yma an sodhak in Sodhva an Dywysyans a’y eseth ha’y dreys wàr an voos, hag ev ow redya novel helerghyas. Yma an cytysan ow mos ajy ha gortos ryb an voos. Yma ev ow pasa scav rag dynya attendyans: desempys yma an sodhak ow keles an lyver ha gwil wis a vos bysy yn fen.
Dywysyans
Dewgh ajy! Hâ ... th’esowgh why ajy solabrës. Dëdh dâ, pandr’yw gàs problem? (Yma an cytysan ow ry lower scriven.) Hâ, scrivednow! Gweythva wàr ladn ryver! Saw hèm yw problem dhe Sodhva an Ryvers. Na dhewgh dhe ny! Dewgh dhe anjy! (Yma ev ow ry an scrivednow arta, ow kemeres an novel helerghyas, ow whelas redya, mès yma an cytysan ow clena orth y borpos.)
Cytysan
My êth dy defry, saw ny wrussons y gweres dhybm. Anjy a lavaras “Ewgh dhe Dhywysyans”. Ytho, me a dheuth dhe why.
Dywysyans
Hmm! Ass yw Sodhva an Ryvers onen fol ... Sodhva pòr wadn!
Cytysan
Ow froblem vy ... an ryver plos ... an weythva ...?
Dyswysyans
Eâ, agas problem. Hm (Yma ev ow redya an scrivednow.) Gweythva ha ryver, ha’n pùscas i’n dowr – ymowns y in peryl. An weythva yw ... Pùscas!! ... Hâ, yma pùscas in peryl! Eâ, hèm yw problem dhe Sodhva an Pùscas! Ewgh dhedha! Duw genowgh! (Yma ow ry an scrivednow arta dhe’n cytysan, ow taskemeres an novel helerghyas, ow corra y dreys arta wàr an voos, hag ow redya yn lowen.)
**********
Gologva Pymp: An Wovynva. Yma an cytysan ow mîmya peswora viaj wàr an kyttryn. Yma ow knoukya hag ow mos ajy.
Cytysan
Otta vy unweyth arta. Ny wrug Sodhva an Dywysyans gweres dhybm. Lebmyn me a vydn mos dhe Sodhva an Pùscas.
Gwas an Wovynva
Pùscas. Lytheren Pê rag Pùscas ha Lytheren Ess rag Sharca. Ot an scrivednow rag Sodhva an Pùscas. Oll an manylyon inans y. (Yma ev ow ry lies scriven.)
Cytysan
Gromercy dhe why. (Yma an cytysan ow casa an scrivednow coth dhe godha, rag kemeres an scrivednow nowyth.) Usy an sodhva in nes?
Gwas an Wovynva
Nag usy, ev yw pell. Yma hy i’n dre a’n barth ÿst. Nyns eus kyttrynyow ow mos dhe’n radn-na. Ewgh wàr geyn margh horn pò kerdhes! Duw genowgh! (Yma an cytysan ow tyberth.)
**********
Gologva Whegh: In Sodhva an Pùscas. Yma an cytysan ow mîmya viaj wàr geyn margh horn, ha’y vonden ow tardha wàr an fordh, hag ev harlych devedhys dre pùmpyans freth. Yma an cytysan ow knoukya orth an daras hag ow mos ajy, scant y anellans.
Pùscas
Dëdh dâ! Pandr’yw gàs problem? (Nyns usy an cytysan ow cortheby, nag ow qwil tra vëth ma’s hanaja yn crev hag yn hir.) Eâ, problem brâs yw hedna. Problem dhe vedhek. (Yma an cytysan ow ry lower scriven.) Hâ, otta nessa problem. Scrivednow ow tùchya an problem. Pùscas in peryl drefen gweythva. Dowr plos. Ogh, problem dhe Sodhva Dyffres an Omgelgh! An sodhva arnowyth. Ewgh dhe’n Wovynva unweyth arta, in cres an dre, rag cafos an scrivednow! (Yma ‘Pùscas’ ow ry an scrivednow arta.) Duw genowgh!
**********
Gologva Seyth: I’n Wovynva. Yma an cytysan ow mîmya marhogeth wàr dhywros. Yma an vonden ow tardha unweyth arta; hag oll y bùmpyans heb spêda. Yma an cytysan ow pôtya an dhywros aberth in dowrgledh. Desempys yma an cytysan ow remembra bos an scrivednow gans an dhywros warbarth. Yma ev ow ponya dhe’n dowrgledh, ow cria “an scrivednow – ha’n dhywros gansa warbarth!” pò nampyth haval. Yma ev ow tedna an dhywros in bàn, ow cafos an scrivednow, ow strotha an dowr dhe ves, hag ow pêsya dhe’n Wovynva. Yma ev ow knoukya hag ow mos ajy.
Cytysan
Ny wrug Sodhva an Pùscas gweres dhybm naneyl! Lebmyn me a vydn mos dhe Sodhva Dyffres an Omgelgh.
Gwas an Wovynva
Hâ, yth esowgh ow mos dhe’n sodhva arnowyth! Now, scrivednow fytty dhe’n sodhva arnowyth. Dê rag Dyffres hag  rag Arnowyth. Ot an scrivednow!. (Yma an cytysan ow corra an scrivednow coth wàr voos an gwas. Yma an gwas ow tysqwedhes der omdhon fatell yw an scrivednow glëb. Yma ev ow kemeres onen anedha rag strotha dowr in mes. Mesk an scrivednow yma ev ow tyskevra pysk, hag ow tysqwedhes dhe’n woslowysy. Yma ev ow pockya oll an scrivednow dhywar an voos. Leur an Wovynva yw lenwys a pîcys paper.)
Cytysan
Ple ma an Sodhva arnowyth?
Gwas an Wovynva
An sodhva arnowyth? In byldyans brâs ha modern. Yma pymp fos ha try tho dhodho. Ev yw pùrpùr ha melenrudh, hag yma sin gwer ha blou ha brâs a-ugh an daras gwydnrudh. Yma spâss rag parkya peswar cans carr tan. Wàr onen a’n tohow yma airborth rag tro-eskelly ha ryb to aral yma chymbla melen uhel, ha mog du ow tos in mes. Wàr an sin yma geryow garm ‘Mab Den ha’n Omgelgh in Kesson Cuv’. Sin tredanek yw va, golowys mo ha myttyn, ha cans troos’hës y uhelder.
Cytysan
An byldyans-ma, th’yw dhe drouvya martesen! Dar, nyns usy in cres an dre, par hap?
Gwas an Wovynva
Nâ, gwydn agan bÿs! Yma ev in tre aral. Ewgh wàr an train! Gàs gweles de Lun!
**********
Gologva Eth: In Sodhva Dyffres an Omgelgh. Yma colours an tu’ves, soweth, a’n tu aberveth inwedh. Wàr onen a’n pymp fos yma scrydel vrâs ha’n nyver 5768 warnedhy. An scrivednow i’n sodhva arnowyth yw lieslyw. Desînys vowns aga hevreth gans pednser an byldyans y honen. Yma an cytysan ow mîmya viaj wàr an train hag ow kemeres scruth pàn usy owth aspia semlant an byldyans wàr ves. Yma an scruth ow turya pàn usy va ajy.
Omgelgh
Dëdh dâ! Dewgh ajy! Na wortowgh in sav! Otta chair attês – rugh ha gwer. Now, problem ... ha scrivednow.
Cytysan
Otta scriven velen ow tùchya pùscàs, otta scriven velenrudh ow tùchya gweythva, otta scriven rudh ow tùchya peryl brâs. Otta scriven las ow tùchya an dowr i’n ryver abell dhe’n weythva. Otta scriven vyolet ow tùchya colour an dowr nes dhe’n weythva. Hag otta scriven wer ow tùchya colour an pùscas nes dhe’n weythva. (Yma an cytysan ow ry an scrivednow.)
Omgelgh
Hm, scrivednow ... rudh, melenrudh, melen, gwer, glas ha vyolet! Hebma nyns yw problem! Camneves yw! (Yma an cytysan ow codros gans y dhorn.) Ogh! Eâ! Problem yw! Adar camneves. Problem ... saw nyns esof ow convedhes! (Yma an cytysan ow taskemeres an scrivednow rag aga thrailya, an pëth awartha awoles, hag ow ry arta dhe ‘Omgelgh’.) Hâ, pòr dhâ! Lebmyn ... heb convedhes whath.
Cytysan
Dar, nyns yw convedhys? RYVER PLOS!!!
Omgelgh
(Diegrys) Ryver plos? Drocka dra! (Yma ‘Omgelgh’ ow kerdhes bys i’n scrydel usy ow nôtya 5768, ow tylea an nyver, hag ow screfa 5769 in y le.) Mès pris an assoylyans yw uhel brâs. Ewgh dhe’n Dresourva in Loundres! Duw genowgh! (Yma ‘Omgelgh’ ow ry an scrivednow arta.)
**********
Gologva Naw: I’n Wovynva. Yma an cytysan ow mîmya secùnd viaj wàr an train. Yma ow mos ajy.
Cytysan
“An problem yw onen dhe’n Dresourva in Loundres” yn medhans.
Gwas an Wovynva
Dê rag Dresourva. Scrivednow. (Yma an cytysan ow kemeres an scrivednow. Yma an cytysan ow casa an scrivednow lies aga holour dhe godha, rag recêva an re nowyth.) Èm rag Mona – Èm rag Meneth mona. Scrivednow. (Yma an gwas ow ry moy a scrivednow, Yma an cytysan ow casa an scrivednow nowyth recêvys dhe godha, rag kemeres an re nowetha vëth.) Pê rag Pensow. Scrivednow. (Yma an cytysan ow casa hag ow kemeres scrivednow.) Ess rag Sharkys. Scrivednow. (Yma an cytysan ow casa hag ow kemeres scrivednow.) Ot an scrivednow.
Cytysan
Mès an Dresourva in Loundres yw hir hy fellder!
Gwas an Wovynva
Hag yma Chansler an Checker tramor i’n eur-ma. Ev a vydn dos tre wosa teyr seythen.
Cytysan
(ow scùllya an dewetha scrivednow wàr an leur yn serrys) MOLLATH DUW! Wosa teyr seythen ny vëdh pùscas i’n dowr na felha!
Gwas an Wovynva
(ow sevel in bàn rag qwyttya y dyller adrëv an voos) Mès lebmyn leur ow rom yw gyllys plos! Scrivednow warnodho!
Cytysan
Eâ, problem brâs! (ow predery yn fel rag tecken) Leur plos! Problem uthyk. (Bedhens ev ow kerdhes adrëv an voos hadre vo ow côwsel – hag ow kemeres tyller ha soodh an gwas.) Eâ, scrivednow adro dhe’n problem. (Yma ev ow whythra neb scriven.) Scriven ... paper. Paper yw gwrës a bredn. Predn yw devedhys a wëdh. Yma gwëdh ow tevy in coos! Ewgh dhe Sodhva an Cosow! Cê rag Cosow, otta scrivednow hag oll an manylyon inans y! (Yma an cytysan ow ry lies scriven yn freselek dhe’n gwas.) Pê rag Predn! (lies moy) Èl rag Leur (lies moy) Pê rag Plos (lies moy) Pê rag Pòr blos (lies moy) Kê rag Kevreth ha Wê rag Wocky Vuscok! KEVRETH WOCKY VUSCOK! DUW GENA WHY!
(Wàr an dyweth yma an cytysan ow cria uhel y lev hag ow tehesy scrivednow wàr was an Wovynva, ha hedna herdhyes wortyweth bys i’n daras hag in kerdh, behys der ogas ha try hylogram scrivednow. Nena yma an cytysan ow tos arta yn cosel, owth esedha adrëv an voos, ow corra y dreys wàr an voos, ow kemeres udn scriven, plegys solabrës in form gwylanel, ha gwil dhedhy neyja tro ha’n woslowysy. Yma an cytysan ow remainya a’y eseth yn cosel, ha’n groglen ow skydnya.)
**********
NÔTEN GANS AN TRAILYOR
Ow hothman Stefan MacGill a screfas an skech-ma i’n tavas kesgwlasek Esperanto nans yw dewgans bledhen. I’n termyn-na ev o caderyor an gowethas Cowethyans Yowynkes Esperanto Bÿs-Efan, ha my o onen a’n esely in hy hesva dyghtya. Ny yller fyllel a verkya dell yw Spike Milligan (The Goons) ha Ray Galton / Alan Simpson (Hancock’s Half Hour) tus awen adrëv kescows an skech. Saw nyns yw an talkyans a’n moyha pris. Effeth galosek a’n gweles yw gwrës gans taclow êsy dhe dharbary, ha rych teg yw an possybylta rag pùb mîmyor meur y royow. I’n interludys yma spyrys Marcel Marceau dhe wary heb mar. Stefan MacGill re wrug styrya an dhew viaj wàr geyn margh horn a dhesmygyans. Lestry drâmatek dh’aga lenwel whath yw an re in kyttryn a fancy, hag i’n train nag yw màn.
Fest sensys ov vy dhe Cowethyans Yowynkes Esperanto Bÿs-Efan a’n cubmyas pùblyshya an trailyans-ma. Mars owgh whensys dhe wodhvos moy adro dhe’n tavas kesgwlasek Esperanto, gwrewgh omdava: